ޤުރުއާނުގައި ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އަޅުގަނޑުމެންގެ ދަރިންނާއި ބެހޭ ގޮތުން ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ދެއްވާ ކޮންމެ ހަދިޔާއެއް ފަދައިން އަޅުގަނޑުމެންގެ ދަރިންނަކީ ވެސް އަޅުގަނޑުމެންނަށް ޓައި ވާ އިމްތިޙާނެކެވެ.
ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ. ދަންނާށެވެ! ތިޔަބައިމީހުންގެ މުދަލާއި އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެ ދަރިންނަކީ އިމްތިޙާނެކެވެ. އަދި ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުގައި ބޮޑުވެގެންވާ އަޖުރެއް ވެއެވެ. މިއީ އަންފާލް ސޫރަތުގެ 28 ވަނަ އާޔަތެވެ.
މި އާޔަތުގައި މުދަލާއި ދަރިން ސިފަ ކުރައްވާފައި ވަނީ فِتْنَة އެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ޢާއްމު ގޮތެއްގައި މި ބަސް އިވިއްޖެނަމަ ތިބާއަށް ޚިޔާލު ކުރެވޭނީ ވަރަށް ގޯސް ކަމެކެވެ. އެހެނަސް މިއީ ﷲ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ދެއްވާ އިންޒާރެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ މުދަލާއި ދަރިންގެ ކިބައިގައި فِتْنَة އެއް ވާކަމެވެ.
فِتْنَة އަކީ ކޯޗެއް ހެއްޔެވެ؟ فِتْنَة އަކީ އިމްތިޙާނެކެވެ. فِتْنَة އަކީ ދަތި އުދަގޫ ކަމަކަށް ވެސް ވެދާނެއެވެ. އެހެންކަމުން ދަރިންގެ އިމްތިޙާން ފަހުމް ކުރުމުގައި އަޅުގަނޑުމެން ވަރަށް ފަރުވާތެރިވާން ޖެހެއެވެ. މުދަލުގެ އިމްތިޙާން ފަދައިންނެވެ. މި އިމްތިޙާނުން ފާސްވާނެ ގޮތްތައް ވެއެވެ. އަދި މި އިމްތިޙާނުން ފޭލް ވެދާނެ ގޮތްތައް ވެސް ވެއެވެ.
ސޫރަތުލް ޙަދީދް ގެ 20 ވަނަ އާޔަތުގައި ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ.
اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِينَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَتَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ ۖ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ يَهِيجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكُونُ حُطَامًا ۖ وَفِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٌ ۚ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ
ތިޔަބައިމީހުން ދަންނާށެވެ! ދުނިޔޭގެ ދިރިއުޅުން ވާކަން ކަށަވަރީ ކުޅިވަރެއް ކަމުގައެވެ. އަދި މަޖަލެއް ކަމުގައެވެ. އަދި ޒީނަތެއް ކަމުގައެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެ މެދުގައި އެކަކު އަނެކަކުގެ މައްޗަށް ބޮޑާވެގަތުމެއް ކަމުގައެވެ. އަދި މުދާތަކާއި، ދަރިންތަކާމެދު، އެކަކު އަނެކަކަށްވުރެ ގިނަކަމަށްބުނެ މޮޅުވާހަކަ ދެއްކުމެއް ކަމުގައެވެ. ވާރޭފެނެއްގެ މިސާލުގައެވެ. އެ ފެނުން ފެންލިބިގެން ފެޅި ގަސްތަކެއް، ދަނޑުވެރިން އަޖާއިބު ކޮށްފައިވެއެވެ. ދެން އެ ގަސްތައް ހިކިދެއެވެ. ދެން އެ ގަހުގެ ފަތްތައް ރީނދޫވެފައި ވަނިކޮށް ތިބާއަށް ފެންނާނެތެވެ. ދެން އެ ހިކި ހުއިތަކަކަށް ވެދެއެވެ. އަދި އާޚިރަތުގައިވަނީ، ގަދަފަދަވެގެންވާ ޢަޒާބެވެ. އަދި اللَّه ގެ حضرة ން ލިބޭ ފާފަފުއްސެވުމަކާއި، ރުއްސެވުމެކެވެ. ކެހިވެރިކަމުގެ ވަގުތީ އުފަލެއްދޭ އެއްޗެއް ކަމުގައި މެނުވީ ދުނިޔޭގެ ދިރިއުޅުން ނުވެތެވެ. (20)
މިއީ ވަރަށް ވެސް ފުރިހަމަ އާޔަތެކެވެ. އެހެނަސް މިއިން އިންސާނާގެ ޙަޔާތުގެ ތަޖުރިބާތައް ޚުލާޞާ ކޮށްދެއެވެ. އާޔަތުގައި ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވަނީ، ދުނިޔޭގެ ޙަޔާތަކީ لَعِب އެއް ކަމަށެވެ. އެހެންކަމުން ދުނިޔޭގެ ޙަޔާތް ﷲ އެންމެ ފުރަތަމަ ސިފަ ކުރައްވަނީ ކުޅިވަރެއްގެ ގޮތުގައެވެ.
ނިކަން ވިސްނާށެވެ. ތިބާ އެންމެ ފުރަތަމަ މި ދުނިޔެއަށް އައިސްގެން އުޅޭއިރު ތިބާއަށް އެންމެ މުހިއްމުވީ ކޮންކަމެއް ހެއްޔެވެ؟ އެންމެ މުހިއްމު ވާނީ ކުޅިވަރެވެ. 3000 ޑޮލަރުގެ އަރްމާނީ ސޫޓެއް 6 މަހުގެ ކުއްޖަކަށް ހަދިޔާކޮށްފިނަމަ، އެ ކުއްޖާ އެއަށް ފަރުވާ ބަހައްޓާނީ ކިހާ ވަރަކަށް ހެއްޔެވެ؟ އެއްވެސް ވަރަކަށް ފަރުވާލެއް ނުބަހައްޓާނެއެވެ. 99 ލާރީގެ އަޑު ކިޔާ ކުޅޭ އެއްޗެއް ދީފިނަމަ އެ ކުއްޖާ މާ ބޮޑަށް އުފާވާނެއެވެ. އެހެނީ ދުނިޔޭގެ ޙަޔާތުގެ މި ދަތުރު ފަށާއިރު ތިބާއަށް އެންމެ މުހިއްމު ކަމަކަށް ވަނީ ކުޅުމެވެ. ތިބާގެ މުޅި ޙަޔާތް ވަނީ ކުޅުމުގެ ތެރޭގައެވެ.
لَعِب އަށްފަހު ﷲ ވަޙީ ކުރައްވަނީ لَهو އެވެ. لَهو އަކީ ކޯޗެއް ހެއްޔެވެ؟ އެއީ މުނިފޫހި ފިލުވުމެވެ. އުފާކުރުމެވެ. މިހާރު އަޅުގަނޑުމެން މި ދައްކަނީ ކީ ސްޓޭޖް 2 ގްރޭޑްތަކުގެ ދަރިވަރުންގެ ވާހަކައެވެ. ތިޔައިގެ ތެރެއިން އެއްވެސް މީހަކު އެ ޢުމުރުގެ ދަރިވަރުންނާއި އެއްކޮށް މަސައްކަތް ކޮށްފައިވޭ ހެއްޔެވެ؟ މުދައްރިސެއްގެ ގޮތުގައި ވެސް ބެލެނިވެރިއެއްގެ ގޮތުގައި ވެސް ހެވެއެވެ. އެ ކުދިން އެންމެ ގިނައިން ކިޔާ އެއް ޖުމްލައަކީ “އަހަރެން ފޫހިވަނީއެވެ.”
އެ ޢުމުރުގެ ކުދިން އަބަދުވެސް ފޫހި ފިލުވާނެ ގޮތެއް ބޭނުންވާނެއެވެ. ވީޑިއޯ ގޭމާއި، ފިލްމުތަކުގެ ތެރެއަށް ކުދިން ވަންނަނީ މި ޢުމުރުގައެވެ. އެހެންކަމުން ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވަނީ لَهو އެވެ. لَهو އަކީ މުނިފޫހި ފިލުވުމެވެ. އެ ޢުމުރުގައި މީހަކަށް އެންމެ މުހިއްމު ވަނީ މުނިފޫހި ފިލުވުމެވެ.
އެއަށްފަހު ދެންވެސް ޢުމުރު މަތިވެއެވެ. ސާނަވީގައި އުޅޭ ކުދިންނާއި މެދު ނިކަން ވިސްނާށެވެ. މިއީ ފުރާވަރެވެ. ފުރާވަރުގައި ވަނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟ މިއީ މޫނުބަލާ ލޯގަނޑު ކުރިމަތީގައި ގިނަ ވަގުތު ހޭދަކުރާ ޢުމުރެވެ. ތިބާގެ ބޭރުފުށުން އެހެން މީހުންނަށް ތިބާ ފެންނަނީ ކިހިނެއް ކަމާއިމެދު ފިކުރު ކުރުމުގައި ގިނަ ވަގުތު ހޭދަކުރާ ޢުމުރެވެ. ތިބާ ލާ ހެދުމަކާއިމެދު ގިނަ ވަގުތު ވިސްނަން ހުރެވޭ ޢުމުރެވެ. ތިބާ ހެދުން އަޅާ ގޮތެވެ. އެހެން މީހުންނަށް ތިބާ ފެންނަ ގޮތެވެ. ކޮން ބްރޭންޑެއް ކަމެވެ. މިއީ ކެއުމަށް ބަދަލުތައް ގެނެވޭ ޢުމުރެވެ. އެހެނީ މި ކުދިންގެ އެންމެ ބޮޑު ސަމާލުކަމެއް ދެވިފައިވަނީ މި ކުދިންގެ ބޭރުފުށުގެ ރީތި ކަމަށެވެ.
لَعِب އާއި لَهو އަށްފަހު ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވަނީ زِينَةٌ އެވެ. زِينَةٌ ގެ މާނައަކީ ރީތި ކުރުމެވެ. ފުރާވަރުގެ ޢުމުރުގައި ތިބާގެ މުޅި ދުނިޔޭގެ މަޤްޞަދަކީ ރީތިވުމެވެ. ހެނދުނު ތައްޔާރު ވާން އެ ޢުމުރުގައި ތިބާއަށް 2 ގަޑިއިރު ނަގައެވެ. މިއީ ތިބާ އެހެން މީހުންނަށް ފެންނާނެ ގޮތަކާއިމެދު ވަރަށް ފަރުވާ ބެހެއްޓޭ ޢުމުރެކެވެ.
އެއަށްފަހު ދެންވެސް ޢުމުރު މަތިވެއެވެ. ތިބާ ކޮލެޖަކަށް ދަމުއެވެ. އެކި ޓްރެއިނިންގްތަކަށް ގޮސް ތިބާ ވަޒީފާއަށް ވެސް ދާން ފަށަމުއެވެ. މިހާ ހިސާބަށް އައުމުން ތިބާ ލާ ހެދުމެއް އެހާ މުހިއްމެއް ނުވެއެވެ. ތިބާ އެހެން މީހުންނަށް ފެންނަ ގޮތް މުހިއްމެއް ނޫނެވެ. މިހާރު މުހިއްމުވަނީ އެހެން ކަމެކެވެ. އެއީ ތިބާގެ އަގެއް ހުރިކަން ދެއްކުމެވެ. މިހާރު މުހިއްމީ އެންމެ މޮޅު ބްރޭންޑްގެ ބޫޓަކަށް އަރައިގެން ހުރި މީހެއް ނޫނެވެ. މިހާރު މުހިއްމު ވަނީ މިވެނި ޔުނިވާރސިޓީއަކަށް ވަދެވުނީ ކާކަށްތޯއެވެ. އެވެނި މީހަކަށް އިމްތިޙާނުން ލިބުނީ ކިހާ ވަރެއް ކަމެވެ. ވަޒީފާއަށް މުހިއްމުވާނެ އިމްތިޙާނެއްގައި މީހަކަށް ލިބުނު މާކްސްއެވެ.
މިހާރު ސަމާލުކަން ދެވެނީ އެހެން ކަމަކަށެވެ. ދުނިޔެ ވެގެން ދަނީ އެހެން ކަމަށެވެ. އެހެންކަމުން ދެން ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވަނީ لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِينَةٌ އަށްފަހު وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ އެވެ. މީގެ މާނައަކީ އެކަކު އަނެކަކަށް ބޮޑާކަން ދެއްކުމެވެ. ދެއްކުންތެރިވުމެވެ.
މި ޢުމުރަށް އައުމުން އެންމެ މުހިއްމު ވަނީ އެކަކު އަނެކަކަށް ދެއްކުން ތެރިވުމެވެ. މިހާރަކަށް އައިސް މިކަން ކުރުމަށްޓަކައި އަޅުގަނޑުމެން ސޯޝަލް މީޑިއާ ވެސް ބޭނުން ކުރަމުއެވެ. އަހަރެން އަހަރެންގެ ޑިގްރީ ނިންމައިފީމެވެ. އަހަންނަށް މިވެނި އެވޯޑެއް ލިބިއްޖެއެވެ. ހަމަ ވަރަށް ގިނައިން އެކަކު އަނެކަކަށް ދެއްކުންތެރި ވެވެއެވެ. ތިބާގެ އަގެއް ހުރިކަން އެހެން މީހުންނަށް ދައްކަން ތިބާ ބޭނުންވެއެވެ.
ޙަޔާތުގެ އެ ބާބު ކަނޑައްތު ކުރުމަށްފަހު ތިބާ ކައިވެނިކޮށް ޒަވާޖީ ޙަޔާތެއް ފަށަމުއެވެ. ދަރިން ހޯދަމުއެވެ. ތިބާގެ އަމިއްލަ ޢާއިލާއެއް ބިނާވެގެން ދެއެވެ. މިހާރު މުހިއްމު ވަނީ އެ އަޑު ކިޔާ ކުޅޭ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. ވީޑިއޯ ގޭމެއް ވެސް ނޫނެވެ. (ތިބާގެ ނަސީބު ރަނގަޅުވިއްޔާއެވެ.) މުހިއްމުވަނީ ހެދުމާއި ބޭރުފުށުގެ ރީތި ކަމެއް ނޫނެވެ. އެކަންތައް މުހިއްމުވަނީ ބައެއް ފަހަރެވެ. މިހާ ހިސާބުން ތިބާއަށް ޔުނިވާސިޓީގައި ލިބުނު މާކްސްއެއް ވެސް މުހިއްމެއް ނުވެއެވެ. އެއީ ވަރަށް ކުރިން ނެގި އިމްތިޙާންތަކަށް ވުމުންނެވެ.
މި ޢުމުރުގައި މުހިއްމުވަނީ އެހެންކަމެކެވެ. އެއީ ތިބާއަށް ލިބިފައިވާ މުދަލާއި ދަރިންގެ ގިނަކަން އެހެން މީހުންނަށް ދެއްކުމެވެ. މިހާރު އެއީ تَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ އެވެ. މިހާރު ސުވާލަކީ، އެންމެ ރީތި ގޭގައި އުޅެނީ ކާކުތޯއެވެ. އެންމެ މޮޅު ކާރު ދުއްވަނީ ކާކުތޯއެވެ. އަދި އަހަރުމެންގެ ދަރިން ކުރަނީ ކޮންކަމެއްތޯއެވެ. އެހެންކަމުން އެހެން މީހުންނަށްވުރެ ކުރި އަރައިދާން މިހާރު ތިބާ ބޭނުންކުރަނީ ތިބާގެ ދަރިންނެވެ. އެހެން ނޫން ހެއްޔެވެ؟ ތިބާގެ ދެބެންގެ ދެދަރި ކުއްޖަކު ކައިވެނި ޕާޓީއަށް އެވެނި ޢަދަދެއް ހޭދަ ކުރިނަމަ ތިބާގެ ކައިވެންޏަށް ތިބާ އެ ޢަދަދާއި އެކީ 50000 އިތުރަށް ހޭދަކުރަން ޖެހޭނެއެވެ. މިއީ އެންމެ ގިނައިން މުދަލާއި ދަރިން ހުރި ބައެއްގެ މުބާރާތެއް ފަދައެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވަނީ وَتَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ އެވެ.
އެހެންކަމުން މި އެއް ޖުމްލައިން ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ޚުލާޞާ ކޮށްދެއްވާފައިވަނީ އިންސާނަކު ޙަޔާތުގައި ކުރިމަތިލާ އަވާމެންދުރު ތަކެވެ. ދަޅަތަކެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ދުނިޔޭގައި ޙަޔާތުގެ އެކި މަރުޙަލާތަކުގައި އެ ތަކެތީގެ ފަހަތުން ދުވާ ކަންތަކެވެ.
މި ހުރިހާ ވާހަކައަކަށްފަހު ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވާ ބަސްފުޅަށް ނިކަން ބައްލަވާށެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ބުރިކަށި ބިންދައިގެން ދަންދެން ވެސް އެތަކެތީގެ ފަހަތުން ދުވާ ކަންތައް ސިފަކުރެއްވުމަށްފަހު އެކަލާނގެ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ.
كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ يَهِيجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكُونُ حُطَامًا ۖ
ދެން ﷲ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ދެއްވަނީ މިސާލެކެވެ. އެންމެ މޮޅު މުދައްރިސުން މިސާލުތައް ބޭނުން ކުރާނެއެވެ. އަދި އެންމެ މޮޅު މުދައްރިސަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއެވެ. އެކަލާނގެ ވަޙީ ކުރައްވަނީ އެއީ ބޯ ވާރެއެއް ފަދަ ކަމެއް ކަމަށެވެ. އަދި އެ ބޯ ވާރޭ އައުމުން ދަނޑުވެރިޔާ ވަރަށް ބޮޑަށް އުފާވެގެން ދެއެވެ. ކުޑަ ހިނދުކޮޅަކަށެވެ. އެއީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ؟ އެހެނީ ވާރޭގެ ސަބަބުން ގަސްތައް ފުރާ ފޯދިގެން ދެއެވެ.
އެހެނަސް ވަގުތު ފާއިތުވަމުން ދާވަރަކަށް އެ ގަސްތަކަށް ވާނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟ ތިބާގެ އަތުގައި ފިނިފެންމާ ބޮނޑިއެއް ހަފްތާއެއްހާ ދުވަސް ވަންދެން އޮވެއްޖެނަމަ ވާނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟ ދެ ހަފްތާ ނޫނީ މަހެއްހާ ދުވަސް ފަހުން ވާނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟
ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވަނީ އެ ގަސްތައް ހިކިގެން ދާން ފަށާނެ ކަމަށެވެ. އަދި އެއަށް ރީނދޫ ކުލަ އަރާނެ ކަމަށެވެ. އަދި އެއީ ކުންޏަށް ވެގެން ދެއެވެ. އެ ފޯދި ފުރުނު ގަސްތައް ދުވަސްކޮޅެއް ފަހުން މުށު ތެރެއަށް ލައިފިނަމަ އެއީ އެއްވެސް އެއްޗަކަށް ނުވެއެވެ. އެއީ ކުންޏެވެ.
ﷲ ވަޙީ މި ކުރައްވަނީ އަޅުގަނޑުމެން މި ދުނިޠޭގައި އެ ކަންތަކުގެ ފަހަތުން މި ދުވާ ކަންތަކުގެ މިސާލަކީ އެއީއެވެ. އެ ކަންތަކުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ކުޑަ ދުވަސްކޮޅެއްގެ އުފަލެއް ލިބެއެވެ. އެއްކަލަ ދަނޑުވެރިޔާ ފަދައިންނެވެ. އެހެނަސް ދުވަސްކޮޅަކުން އެ ގަސްތައް ރީނދޫވެ، ކުންޏަށްވެގެން ދެއެވެ.
މި އަވާމެންދުރުތަކާއި ދަޅަތައް ދިޔުމުން ވާނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟ ބާކީ ހުންނާނީ ކޮން ކަމެއް ހެއްޔެވެ؟
وَفِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٌ
މި ހުރިހާ ކަމަކަށްފަހު ބާކީ އޮންނާނީ ދެގޮތުން ކުރެ އެއްގޮތެވެ. އެއްގޮތަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ނުހަނު ވަރުގަދަ ޢަޒާބެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެން އެ ޢަޒާބުން ރައްކާތެރިކަން ލިބިގަންނަމެވެ. އެހެންނޫނީ ﷲ ފާފަ ފުއްސެވުމާއި އެކަލާނގެ ގެ ރުހިވޮޑިގަތުމެވެ. އެއަށްފަހު ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވައެވެ.
وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ
“…ކެހިވެރިކަމުގެ ވަގުތީ އުފަލެއްދޭ އެއްޗެއް ކަމުގައި މެނުވީ ދުނިޔޭގެ ދިރިއުޅުން ނުވެއެވެ.” ސޫރަތުލް ޙަދީދް، 20.
މިއީ ހާދަ ބާރުގަދަ އާޔަތެކެވެ. މި އާޔަތުން މުޅި ދުނިޔޭގެ ޙަޔާތް ޚުލާޞާވެގެން ދެއެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވަނީ ކުޅިވަރާއި މުނިފޫހިފިލުވުން ނޫންކަމަކަށް މި ޙަޔާތް ނުވާ ކަމެވެ. ޙަޔާތަކީ އޭގެ ނިމުމާއި ގާތްވަމުން އަންނަ ކަމެއް ކަމެވެ. ދަނޑުވެރިޔާ ފަދައިން އަޅުގަނޑުމެން ކުޑަ ހިނދުކޮޅަކަށް އޭގެ އުފާ ހޯދަމުއެވެ. އެހެނަސް ދުވަސްކޮޅެއް ފަހުން އެ ނިމުމަކަށް އާދެއެވެ. ދެމިގެންދާނެ ހަމައެކަނި އެއްޗަކީ ﷲ ގެ ނުރުއްސެވުން އެހެންނޫނީ އެކަލާނގެ ގެ ރުހިވޮޑިގަތުމެވެ. އެކަލާނގެ ގެ ނުރުއްސެވުމުން އަޅުގަނޑުމެން ރައްކާތެރި ކޮށްދެއްވުމަށް އަޅުގަނޑުމެން އެދެމެއެވެ. އަދި އެކަލާނގެ ގެ ރުހިވޮޑިގަތުމާއި އެކަލާނގެ ގެ ސުވަރުގެއަށް އަޅުގަނޑުމެން ވެއްދުމަށް އެދެމެވެ. އާމީން!
ދެން އަޅުގަނޑުމެން ބަލާލާނީ އެންމެ ފަހު ބާބަށެވެ. ތިބާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށް ތިބާ ފެންނަ ގޮތާއި ތިބާގެ ނަޒަރުގައި ތިބާގެ އަގެވެ. ރޫޙާނިއްޔަތުގެ އަސްލުތަކުން ތިބާގެ އަގު ތިބާއަށް އެނގޭނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟
ތިބާއަށް ތިބާގެ އަގެއް ހުރިކަން އިޙްސާސް ވަނީ ކޮން ކަމަކުން ހެއްޔެވެ؟ ތިބާއަކީ ތިބާއަށް ވަނީ ކޮން ކަމަކުން ހެއްޔެވެ؟ އަޅުގަނޑުމެން އުޅޭ މުޖުތަމަޢު ދަސްކޮށްދޭ ގޮތުގައި ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް އަންހެނެއްގެ އަގު އެނގިގެން ދަނީ އަންހެނެއްގެ ބޭރުފުށުގެ ރީތިކަމުންނެވެ. ދުނިޔޭގެ އެއްވެސް ކަންކޮޅެއްގައި އެއްވެސް ދާއިރާއެއްގައި އުޅޭ މޮޅު އަންހެނެއް ހުރެއްޖެނަމަ، ވަކި ހިސާބަކުން އެ އަންހެނަކަށް ޖިންސީ ނަޒަރަކުން ނުބެލެވޭ އަންހެނެއް ނުވެއެވެ. ހަމަ ކޮންމެވެސް އެއްގޮތަކުން އެ އަންހެން މީހާއަކީ ހަމައެކަނި އެ ނަޒަރުން އެހެން މީހުންނަށް ފެންނަ އަންހެނަކަށް ވެގެންދެއެވެ.
އަޅުގަނޑު ވަރަށް މިފަހުން މި މަޢުޟޫއަށް ލިޔުމެއް ލިޔެފައި ޝާއިޢު ކުރީމެވެ. އަދި އެ ލިޔުމުގައި އަޅުގަނޑު ސުވާލެއް ކުރީމެވެ. ޖިންސީ ނަޒަރަކުން އެ އަންހެނަކަށް ނުބެލެވޭ ކާމިޔާބު އަންހެނެއް ބުނެބަލާށެވެ. ކިޔުންތެރިންނަށް އެ ސުވާލުގެ ޖަވާބެއް ނުދެވުނެވެ. ބައެއްމީހުން އޯޕްރާ ގެ ނަންގަތެވެ. އޯޕްރާ ގެ ނަން ގޫގުލް އިން ބަލައިފިނަމަ އެއީ ޙަޤީޤަތެއް ނޫންކަން އެނގޭނެއެވެ. ޚުދު އޯޕްރާއަށް ވެސް ޖިންސީ ނަޒަރަކުން ބެލެވޭކަން އެނގިގެން ދާނެއެވެ. ވިކްޓޯރިއާ ސީކްރެޓް މޮޑެލެއް ފަދައިން އޯޕްރާ ވެސް މީހުން ސިފަކުރެއެވެ. އޯޕްރާ ހެދުން އަޅުވާ ގޮތުންނާއި އޯޕްރާގެ މޭކަޕް ކުރާ މީހުން ކުރާ ގޮތުން އެކަން އެނގެއެވެ. އޯޕްރާ ފެންނައިރަށް މީހުންނަށް އެފަދަ ގޮތަކަށް ސިފަ ކުރެވޭ ފަދައަކުންނެވެ.
މުޅި ދުނިޔޭގައި ވެސް އަންހެނުންގެ އަގު ވަޒަން ކުރެވެނީ އެމީހުންގެ ބޭރުފުށުގެ ރީތިކަމުންނެވެ. އަޅުގަނޑު ޔުނިވާސިޓީގައި ކިޔަވަމުން ދިޔައިރު އަންހެން ކުޅުންތެރިން ސިފަކުރެވޭ ގޮތްތަކާ ގުޅޭ ގޮތުން ދިރާސާއެއް ހެދީމެވެ. އަންހެން ކުޅުންތެރިންނާއި ފިރިހެން ކުޅުންތެރިން ސިފަ ކުރެވޭ ގޮތް އަޅުގަނޑު އަޅާ ކިޔުނީމެވެ.
އަޅުގަނޑު ގޫގުލްގައި ‘ފީމޭލް އެތްލީޓް’ އޭ ލިޔެފިނަމަ، އެންމެ ފުރަތަމަ ވެސް ފެނިގެންދާ ސުރުޚީ ތަކަކީ “އެންމެ ރީތި އަންހެން ކުޅުންތެރިން” ނެވެ. ހައްތަހާވެސް އެ ކުޅުންތެރިންގެ ރީތިކަމާއި ޖިންސުއްލަތީފު ކަމާއި ގުޅޭ ޞުރުޚީތަކެވެ. ހައްތަހާ ވެސް ވަނީ އެ މަޢުޟޫތަކަށް ލިސްޓް ކުރެވިފައިވާ އަންހެން ކުޅުންތެރިންގެ ނަންތަކެވެ. އެ ކުޅުންތެރިންގެ ކުޅުމާއި ހުނަރާއި ގުޅޭ އެއްވެސް ވާހަކައެއް ނެތެވެ. އެ ކުޅުންތެރިންނަށް ލިބިފައިވާ މެޑަލްތަކުގެ ވާހަކައެއް ނެތެވެ. ހުސްވެސް ވަނީ އެ ކުޅުންތެރިންގެ ބޭރުފުށުގެ ރީތިކަމުގެ ވާހަކައެވެ.
އަޅުގަނޑު މި ދިރާސާ ހެދިއިރު އެންމެ މަޝްހޫރު އެއް އަންހެން ކުޅުންތެރިއަކީ ޓެނިސް ކުޅުންތެރިއެއް ކަމަށްވާ އެނާ ކާނިކޮވާ އެވެ. އެ ދުވަސްވަރު އެންމެ މަޝްހޫރު އަންހެން ޓެނިސް ކުޅުންތެރިއަކީ އެއީއެވެ. އެހެނަސް އޭނައަށް ޓެނިހެއް ނުކުޅެވެއެވެ. އޭނަ ޓެނިސް ކުޅެން މޮޅެއް ނޫނެވެ. އެހެންކަމަށްވާނަމަ އެ ކުޅުންތެރިޔާ މަޝްހޫރުވީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ؟ ހަމައެކަނި ބޭރުފުށުގެ ރީތިކަމުގެ ސަބަބުންނެވެ.
އެހެނަސް ފިރިހެން ކުޅުންތެރިންނަށް ބަލައިފިނަމަ، ފިރިހެނަކު ކުޅުމަށް މޮޅު ނޫނިއްޔާ އޭނައަށް ތަރުޙީބެއް ނުލިބޭނެއެވެ. ތަރުޙީބު ލިބޭނީ އެ ކުޅުންތެރިޔާގެ ހުނަރެއް ހުރެއްޖެނަމައެވެ. އެހެނަސް އަންހެނުންގެ ކުރިއެރުމަށް މުހިއްމީ ބޭރުފުށުގެ ރީތިކަމެވެ. ފިރިހެނުންގެ ކުރިއެރުމަށް މުހިއްމީ އެމީހުންގެ ހުނަރެވެ.
މިއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢު އިން ފެންނަ ކަންތަކެވެ. މުސްލިމް އަންހެނުންގެ ގޮތުގައި އަޅުގަނޑުމެންގެ ހިތްތަކަށް ވެސް މި ޚިޔާލު ވަދެފިއެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖުތަމަޢުގައި ހަމުގެ ކުލައަށް ވަރަށް ސަމާލުކަން ދެވެއެވެ. ކައިވެނި ކުރުމަށް އަންހެނަކު ބަލާނަމަ، އެ އަންހެނަކު ދޮންވެއްޖަނަމަ އޭނައަށް މަތީ ‘މާކްސް’ ދެވެއެވެ. ވަރަށް ގިނަ ޘަޤާފަތްތަކުގައި އަންހެނަކު ދޮންވެއްޖަނަމަ އެ އަންހެނަކީ އެންމެ ކައިވެންޏަށް އެދެވޭ އަންހެނާއެވެ. އަދި އެ އަންހެން މީހާ ރީތިވެއްޖަނަމަ ވެސް ގިނަ މީހުން އެ އަންހެން މީހާއާއި އިންނަން ބޭނުންވާނެއެވެ. އަދި ހިމަވެއްޖެނަމަ ވެސް އެފަދައެވެ. މި ކަހަލަ ކަންތަކެވެ.
މި ޙާލަތުގައި ފިރިހެނުންނަށް ބަލާނަމަ، ބައެއް ޘަޤާފަތްތަކުގައި މުހިއްމު ވަނީ އޭނައަށް ފައިސާ ލިބޭ މިންވަރެވެ. އަދި ވަރަށް ގިނަ ފަހަރު އޭނަގެ ބޭރުފުށުގެ ރީތިކަމަށް ނުވެސް ބެލެވެއެވެ.
އަޅުގަނޑަށް ފާހަގަވީ ކަމެއް ބުނެލާނަމެވެ. ހުރިހާ މުއްސަނދި ފިރިހެނުން އިނދެގެން އުޅެނީ ވަކި ޒާތެއްގެ އަންހެނުންނާއި އެވެ. އޭގެއިން ކޮންމެ އަންހެނެއްގެ ވެސް މި ސިފަތައް ވެއެވެ. އެ ހުރިހާ އަންހެނުން ވެސް ދޮންވެފައި، ވަރަށް ރީތިވެފައި ހިމައެވެ. ހުރިހާ ސަޤާފަތެއްގައި ވެސް ޙަޤީޤަތަކީ މިއީއެވެ. އަޅުގަނޑު އޭގެއިން އަންހެނަކާއި ބައްދަލުވާއިރު އެހާ ހިމަ ނުވިޔަސް އޭނަ ދޮންވާނެއެވެ.
އެހެންކަމުން ފިރިހެނަކަށް ގިނަ ލާރި ލިބޭނަމަ، އެ ޒާތުގެ އަންހެނަކާއި އިނުމަށް އެ ފިރިހެނަކު ‘ޤާބިލު’ ވެގެންދެއެވެ. އެ ‘މަތީ މަޤާމު’ ގެ އަންހެނުންނެވެ. އަދި އެ ހުރިހާ އަންހެނުންނަކީ ވެސް ދޮން އަންހެނުންނެވެ.
ފިރިހެނަކާއިމެދު އުފެދޭ ސުވާލަކީ، އެމީހަކަށް ޢާއިލާއެއް ބެލޭނެވަރަށް ފައިސާ ލިބޭތޯއެވެ. ފިރިހެނަކު ޑޮކްޓަރަކަށް ވެއްޖެނަމަ އެ ފިރިހެނަކީ ކައިވެންޏަށް އެދެވޭ ޒާތުގެ ފިރިހެނަކަށް ވެއެވެ. އަދި އޭނަގެ ސޫރައަށް އެއްވެސް ސަމާލުކަމެއް ނުދެވެއެވެ. އެހެންކަމުން ތިބާއަށް ފެންނަ ވަރަށް ގިނަ ޖޯޑުތަކުގައި ދެމީހުންގެ ރީތިކަން އެއްވަރެއް ނޫނެވެ. އެހެނަސް އެކަކު ވަރަށް ގިނަ ފައިސާ ހޯދައެވެ. އެހެންކަމުން އޭނައަށް ރީތި އަންބަކު ޙައްޤެވެ. އެ މުޖުތަމަޢުގެ ނަޒަރުންނެވެ.
މިއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ސަޤާފަތުގެ ވަރަށް ފުނަށް ގޮސްފައިވާ ކަންތަކެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ސަޤާފަތުގައި ވެސް އަންހެނަކާއިމެދު ގޮތް ނިންމެނީ ބޭރުފުށުގެ ރީތިކަމަށް ބަލައިގެންނެވެ.
އިންސާނެއްގެ އަގާއިމެދު ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވަނީ ކީކޭ ހެއްޔެވެ؟ އަންހެނެއްގެ އަގާއި މެދު ﷲ ވަޙީ ކުރައްވަނީ ކީކޭ ހެއްޔެވެ؟ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަރަށް ސާފުކޮށް ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ.
إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ
“…ހަމަކަށަވަރުން، اللَّه ގެ ޙަޟްރަތުގައި ތިޔަބައިމީހުންކުރެ އެންމެ މާތްކަންބޮޑީ، ތިޔަބައިމީހުންކުރެ އެންމެ ތަޤްވާވެރި މީހާއެވެ…” ސޫރަތުލް ޙުޖުރާތު، 13
އެހެންކަމުން ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުގެ މީހުންގެ އަގު ވަޒަން ކުރެވެނީ ބޭރުފުށުގެ ސޫރައިންނެއް ނޫނެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުގައި އެންމެ ރަނގަޅީ އެންމެ ތަޤްވާވެރި މީހުންނެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ގެންގުޅުއްވާ މީޒާނަކީ މިއީއެވެ.
ރަސޫލާ ﷺ ގެ ޙަދީޘެއްގައި ވެއެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ބޭރުފުށުގެ ސިފަތަކަށް ނުބައްލަވައެވެ. އެކަލާނގެ ބައްލަވާ ވޮޑިގެންވަނީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ޢަމަލުތަކަށާއި އަޅުގަނޑުމެންގެ ހިތްތަކަށެވެ.
އެކަކު އަނެކާއަށްވުރެ މަޤާމް މަތިވަނީ ޢަމަލުތަކުންނާއި ހިތްތަކުންނެވެ. އެކަން ވަނީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތަޤްވާގައާއި އަޅުގަނޑުމެންގެ އަޚްލާޤުގައެވެ.
އަންހެނަކީ ‘އެއްޗެއް’ ގެ ގޮތުގައި ސިފަކުރުމާއި އޭނަގެ އަގު ވަޒަން ކުރެވެނީ ބޭރުފުށުގެ ސިފަތަކުން ކަމަށް ކުރެވޭ ޚިޔާލުން ނިކުންނާނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟ އެކަން ކުރެވޭނެ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއާއި ގުޅުން ވަރުގަދަ ކުރުމެވެ. އޭރުން ތިބާއަށް ތިބާގެ އަގު ވަޒަން ކުރެވޭނީ އެ ގުޅުމަށް ބިނާކޮށެވެ. ތިބާ އަގެއް ހުރި އިންސާނަކަށް ވަނީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ؟ އެއީ ތިބާއަކީ ﷲ ގެ އަޅަކަށް ވާތީވެއެވެ.
ތިބާ އަގެއް ހުރި އިންސާނަކަށް ވަނީ ތިބާގެ ހަމުގެ ކުލައިގެ ސަބަބުންނެއް ނޫނެވެ. ތިބާގެ ބޭރުފުށުގެ ސިފަތަކުގެ ސަބަބުންނެއް ނޫނެވެ. އެއީ ތިބާގެ ހަށިގަނޑުގެ ބައްޓަމުންނެއް ވެސް ނޫނެވެ. އެއީ ތިބާއާއި ﷲ އާއި ދެމެދު އޮތް ގުޅުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. ތިބާ ﷲ އާއި ގާތްވުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. ތިބާގެ އަގު ތިބާ ވަޒަން ކުރާނެ މީޒާނަކީ އެއީއެވެ.
މިއީ ވަރަށް ވެސް މުހިއްމު ކަމެކެވެ. އޭރުން ތިބާގެ އަގު ތިބާއަށް ބުނެދޭން މުޖުތަމަޢަށް ދޫކޮށްނުލެވޭނެއެވެ. އަދި ތިބާގެ އަގަކީ ކޮބައިކަން ތިބާގެ ސޫރައަކުން ވެސް ބުނެއެއް ނުދެވޭނެއެވެ. އެހެނީ އެ އަގު ބިނާވެގެންވަނީ ތިބާއާއި ﷲ އާއި ދެމެދު އޮތް ގުޅުމުގެ މައްޗަށެވެ. އަދި ތިބާގެ ތަޤްވާގެ މައްޗަށެވެ.
ދެން އަޅުގަނޑު ވާހަކަ ދައްކާނީ މުޖުތަމަޢުގެ ނަޒަރުގައި ކާމިޔާބީއަކީ ކޮބައި ކަމާއި މެދުގައެވެ. އަޅުގަނޑު މި ތަންކޮޅު ޚުލާޞާކޮށް ނިންމާލާނަމެވެ. އެހެނީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަރަށް ސާފުކޮށް ކާމިޔާބީއަކީ ކޮބައިކަން ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. އަޅުގަނޑުމެން އެންމެން ކާމިޔާބު ބޭނުންވެއެވެ. އަޅުގަނޑުމެން އެންމެން މަސައްކަތް ކުރަނީ ކާމިޔާބު ހޯދުމަށެވެ. އެހެނަސް ކާމިޔާބީއަކީ ކޮބައި ހެއްޔެވެ؟ އާލު ޢިމްރާން ސޫރަތުގެ 185 ވަނަ އާޔަތުގައި ﷲ ކާމިޔާބީގެ ތަޢާރަފު ދެއްވާފައިވެއެވެ.
فَمَن زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ
“…ފަހެ، ނަރަކައިން އެއްކިބާކުރައްވައި، ސުވަރުގެޔަށް ވެއްދެވި މީހާ (ދަންނާށެވެ!) ފަހެ، އެމީހަކު ކާމިޔާބު ލިބިގެންފިކަން ކަށަވަރެވެ…” ސޫރަތް އާލު ޢިމްރާން، 185
މި އާޔަތް ކިހާ ސާފު ހެއްޔެވެ؟ ނަރަކައިން ސަލާމަތްވެ ސުވަރުގެ ވެއްދޭ މީހާ ކާމިޔާބު ވެއްޖެއެވެ.
ޙަޤީޤީ ކާމިޔާބީގެ ތަޢާރަފަކީ މިއީއެވެ. ކޮންމެ މީހަކުވެސް ޙަޤީޤީ ކާމިޔާބީ ބޭނުންވެއެވެ. ޙަޤީޤީ ކާމިޔާބީއަކީ ﷲ ގެ ނުރުއްސެވުމުން ދުރުވެ، ސުވަރުގެއަށް ވަދެވޭ ގޮތަކަށް މި ދިރިއުޅުމުގެ ޙަޔާތް ވޭތުކުރުމެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންނަކީ ﷲ ގެ ނުރުއްސެވުމާއި ނަރަކައިން ރައްކާތެރިވެ، ސުވަރުގެއަށް ވަދެވޭ މީހުން ކަމުގައި ލައްވާށި!
މި ސިލްސިލާއަކީ ވަރަށް ދިގު ދަތުރެއް ހެން ހީވިއެވެ. އަޅުގަނޑާއި އަޅުގަނޑުގެ ޢާއިލާ ތިބާގެ ދުޢާތަކުގައި ހިމެނުމަށް އެދެމެވެ. ދަތި ޙާލަތްތަކުގައިވާ އެންމެން ތިބާގެ ދުޢާތަކުގައި ހިމަނާށެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ޙަޟްރަތަށް ދާ މި ދަތުރުގައި އުދަގޫތައް ކުރިމަތިވަމުންދާ އެންމެން ވެސް ދުޢާތަކުގައި ހިމަނާށެވެ. އަޅުގަނޑަށް އެއްވެސް ގޯސް އެއްޗެއް ބުނެވިފައިވާނަމަ އެއީ އަޅުގަނޑުގެ ކިބައިން ވީ ކަމެކެވެ. އަދި އަޅުގަނޑަށް އެއްވެސް ހެޔޮ އަދި ފައިދާ ކުރަނިވި އެއްޗެއް ބުނެވުނު ނަމަ އެއީ ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުން ވީ ކަމެކެވެ. މިއީ ފައިދާ ކުރަނިވި ސިލްސިލާއަކަށް ވި ކަމަށް އަޅުގަނޑު ދުޢާ ކުރަމެވެ. ކުރިއަށް އޮތް ތާނގައި އެތައް ބަޔަކަށް ފައިދާ ކުރާނެ ސިލްސިލާއަކަށް ވުމަށް އެދެވުނެވެ. މި ސިލްސިލާގައި ބަރަކާތް ލެއްވުމަށް އެދި ދުޢާ ކޮށްދެއްވާށެވެ. އަދި ވަރަށް ގިނަ ދުވަސް ވަންދެން އެތައް ބަޔަކަށް ފައިދާ ކުރާނެ ސިލްސިލާއެއް ކަމުގައި ލެއްވުމަށް އެދި ދުޢާ ކުރައްވާށެވެ.
ޖަޒާކުމު ﷲ ޚައިރަން. ވައްސަލާމްޢަލައިކުމް ވަ ރަޙްމަތު ﷲ ވަ ބަރަކާތުހޫ
=ޔާސްމީން މުޖާހިދު=
*ނިމުނީ*
