ނަމާދުގެ ޙަޤީޤީ ލައްޒަތު ލިބިގަންނާނީ ކިހިނެއް؟ (ފަނަރަވަނަ ބައި)

ފުރިހަމަ ސަޖިދައެއް

އަޅުގަނޑުމެން ކުރިއަށް މިދަނީ ނަމާދުގެ އެންމެ ބޮޑު ތަނބު ކަމަށްވާ ސަޖިދައިންނެވެ. ރަސޫލާ ﷺ ސަޖިދައިގައި އޮންނަވަނިކޮށް ތިބާއަށް ފެންނާނެނަމައޭ ތިބާގެ ހިތަށް ނާރާ ހެއްޔެވެ؟ މިއަދުގެ މި ބައިގެ މަޤްޞަދަކީ މިއީއެވެ. ރަސޫލާ ﷺ ކުރެއްވި ފުރިހަމަ ސަޖިދަ ސިފަކޮށްދިނުމެވެ. އަޅުގަނޑުމެންނަށް ވެސް ނަމާދުގެ މި އަގުހުރި ތަނބު އެންމެ ފުރިހަމައަށް އަދާ ކުރެވިދާނެ ކަމުގެ އުއްމީދުގައެވެ.

ސަޖިދަ ކުރަން ތައްޔާރުވުމަށްފަހު ސަޖިދައަށް ދަމުން اللّه أَكْبَر ކިޔަން ހަނދުމަކުރާށެވެ. އޭގެ ކުރިންނެއް ނޫނީ ފަހުންނެއް ނޫނެވެ. ތިރިއަށް ދާ ވަގުތުގައެވެ.

އެންމެ ވަރުގަދަ ރައުޔަކީ ކަކުލަށްވުރެ ކުރިން ބިމުގައި ޖެހެންވާނީ ދެއަތްތިލަ ކަމެވެ. ޖަމަލެއްގެ ތިރިވުމާއި ތަފާތުވުމަށެވެ.

އެއަށްފަހު ތިބާގެ ނިތްކުރިއާއި ނޭފަތް މަޑުމަޑުން ގޮސް ބިންމަތީގައި ޖައްސާށެވެ. ސަޖިދަ ޖަހާ ތަނާއި ތިބާގެ ނިތްކުރިއާއި ދެމެދު އެއްވެސް ހުރަހެއް ނެތްތޯ ޔަޤީން ކުރާށެވެ. (މިސާލަކަށް: ބޮލުގައި އަޅާފައި އޮންނަ އެއްޗެއްގެ ހުރަހެކެވެ.)

އަތްތިލަ ބިންމަތީގައި ޖައްސާފައި ބޭއްވުމަށްފަހު އިނގިލިތައް ކައިރިކުރާށެވެ. އަތާއި ފައިގެ އިނގިލިތަކުގެ އިތުރުން ކަކޫ ޤިބްލައަށް އަމާޒު ކުރާށެވެ. ދެއަތްތިލަ ބޭއްވިފައި ވާންވާނީ ބޮލާއި އެއް ރޮނގެއްގައެވެ. އެހެންނޫނީ ކޮނޑާއި އެއް ރޮނގެއްގައެވެ.

އުޅަނބޮށި ބިންމަތީގައި ނުޖައްސާށެވެ. (ފިރިހެނުން) އުޅަނބޮށި ދެ ފަރާތުން ވެސް ވީހާވެސް ވަރަކަށް ދުރުގައި ބަހައްޓާށެވެ. ފައިގެ ފަލަމަސްގަނޑުގައި ބަނޑު ނުޖައްސާށެވެ.

ސަޖިދަ ކުރެވެނީ ހަށިގަނޑުގެ 7 ބައިންނެވެ. ނިތްކުރިއާއި، ނޭފަތާއި، ދެ އަތްތިލައާއި، ދެ ކަކުލާއި، ދެ ފަޔާއި ފައިގެ އިނގިލިތަކުންނެވެ. މި ހުރިހާ ބައެއް ސާބިތު ކަމާއި މަޑުމައިތިރި ކަމާއިއެކީ ހަމައަކަށް އެޅިފައި ވާންވާނެއެވެ.

ރަސޫލާ ﷺ  ދުވަހަކުވެސް މި މަޤާމުގައި  ޤުރުއާން ކިޔަވައި ވިދާޅުވެފައެއް ނުވެއެވެ. އެހެނެއްކަމަކު އެކަލޭގެފާނު ސަޖިދައިގައި ގިނަގުނަ ދުޢާ ކުރެއްވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. “އަޅަކަށް އޭނަގެ ވެރިރަސްކަލާނގެއާއި އެންމެ ގާތްވެވޭ ވަގުތަކީ އެ އަޅާ ސަޖިދައިގައި އޮންނަ ވަގުތެވެ. އެހެންކަމުން އެ ސަޖިދައިގައި ވީހާވެސް ގިނަ ދުޢާ ކުރާށެވެ.” އެހާ ތިރީ މަޤާމަކަށް ގޮސް ކިޔުމަށް އަޅުގަނޑުމެންނަށް ދަސްކޮށްދެވިފައިވާ ޒިކުރަކީ ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ سُبْحَانَ رَبِّيَ الْأَعْلَى އެވެ. މާނައަކީ ‘އެންމެ މަތިވެރިވެގެންވާ މި އަޅާގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ ގެ ހުސްޠާހިރުވަންތަކަމާއެވެ!’ (3 ފަހަރު ނޫނީ އެއަށްވުރެ ގިނަ ފަހަރެވެ.)

އަޅުގަނޑުމެންނަށް މި ބަސްތައް އިތުރު ކުރެވިދާނެއެވެ. سُبْحَانَكَ اللّهُمَّ وَ بِحَمْدِكَ. اللّهُمَّ غْفِرْلِي. (ޔާ ﷲ! އިބަރަސްކަލާނގެ ގެ ހުސްޠާހިރުވަންތަކަމާއެވެ! އަދި މި އަޅާ އިބަރަސްކަލާނގެއަށް ޙަމްދު ކުރަމެވެ. ޔާ ﷲ! މި އަޅާގެ ފާފަ ފުއްސަވާނދޭވެ!) އަދި އަޅުގަނޑުމެންނަށް އިތުރު ކުރެވިދާނެއެވެ. سُبُّوْحٌ قُدُّوْسٌ رَبُّ الْمَلاَئِكَةِ وَ رُّوْح (އެކަލާނގެ ގެ ހުސްޠާހިރުވަންތަކަމާއެވެ. އެކަލާނގެ ހުރިހާ އުނިކަމަކު ހުސްދުރުވެ ވޮޑިގެންވެއެވެ. މަލާއިކަތުންނާއި ރޫޙު (އެބަހީ: ޖިބްރީލްގެފާނު) ގެ ވެރިރަސްކަލާނގެއެވެ. ރަސޫލާ ﷺ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ތަފާތު ޒިކުރުތައް ދަސްކޮށްދެއްވާފައިވެއެވެ. ކޮންމެ ޒިކުރެއްގައި ތަފާތު މާނައަކާއި ‘ރަހައެއް’ ވެއެވެ. ކޮންމެ ޒިކުރަކުން ވެސް ނަމާދަށް ދެވޭ އަޅުގަނޑުމެންގެ ސަމާލުކަން އާވެގެން ދެއެވެ.

ﷲ އަށް ދުޢާ ކުރުމަކީ ﷲ އާއި ވާހަކަ ދެއްކުމެވެ. މީހެއްދެކެ ލޯބިވާނަމަ ތިބާ އެމީހަކާއި ވީހާވެސް ގިނައިން ވާހަކަ ދައްކަން ބޭނުންވާނެއެވެ. ވީހާވެސް ގިނައިރު ވަންދެން އެމީހަކާއި ގުޅުން ދަމަހައްޓަން ތިބާ ބޭނުންވާނެއެވެ. ޠުވާގައި މާތް ﷲ މޫސާ ޢަލައިހިއްސަލާމާއި ސީދަލަށް މުޚާތަބު ކުރެއްވި ހަނދާންވޭ ހެއްޔެވެ؟ (ސޫރަތް ޠާހާގެ 11 ވަނަ އާޔަތުން ފަށައިގެން ބައްލަވާ). ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ މުސާ ޢަލައިހިއްސަލާމްއާއި މުޚާތަބު ކުރެއްވިއިރު އެކަލޭގެފާނު ނުހަނު ކަނުލައިގެން އަޑު އެއްސެވިއެވެ. އެއަށްފަހު ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެކަލޭގެފާނާއި ސުވާލެއް ކުރެއްވުމުން އެކަލޭގެފާނު ކަންތައް ކުރެއްވި ގޮތް ހަނދާން ކުރަމާ ހިނގާށެވެ.

ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ.  “އޭ މޫސާގެފާނެވެ! ކަލޭގެފާނުގެ ކަނާތްޕުޅުގައި އެ ވަނީ ކޮން އެއްޗެއްތޯއެވެ؟”

ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ އެ ބަސްފުޅުތައް އިވިވަޑައިގެން މޫސާ ޢަލައިހިއްސަލާމް އަށް ލިބިވަޑައިގެންނެވީ އިންތިހާ ދަރަޖައިގެ ހަމަޖެހުމަކާއި އުފާވެރިކަމެކެވެ. އެ އުފާވެރިކަމާއިއެކީ މޫސާ ޢަލައިހިއްސަލާމް ދެއްވަން ފެއްޓެވީ ދިގު ޖަވާބެކެވެ.

“އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. އެއީ އަޅުގެ އަސާއެވެ. އޭގެމައްޗަށް މިއަޅާ ބުރަވެ، މިއަޅާގެ ބަކަރިތަކަށް (ކާންދިނުމަށް) އެއިން (ގަސްގަހުގެ) ފަތް ބިންނަމެވެ.” އެކަލޭގެފާނަށް ﷲ އާއި މުޚާތަބު ކުރައްވަން ލިބިލެއްވި ފުރުސަތުގެ ސަބަބުން އެ ވާހަކައަށް ގެއްލޭ ގޮތްވިއެވެ. އެހެނަސް ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ މަތިވެރިކަމާއި ބޮޑުކަން ހަނދުމަކޮށް ވާހަކަ ކުރު ކުރެއްވިއެވެ. “އަދި އެހެން ބޭނުންތައްވެސް މިއަޅާއަށް އޭގައިވެއެވެ.”

އެހެންކަމުން ތިބާ ސަޖިދައިގައި އެކަލާނގެއާއި ގާތްވެގެންވާ ވަގުތުކޮޅުގައި، މޫސާ ޢަލައިހިއްސަލާމްއަށް އެދުވަހު އިޙްސާސް ކުރެވުނު އުފާވެރިކަން އިޙްސާސް ކުރަން މަސައްކަތް ކުރާށެވެ. ތިބާގެ ހިތުގައި އެކަލާނގެއަށްޓަކައި ލޯބި މަތިން ހަނދާން ކުރާށެވެ. އެކަލާނގެއާއި ވާހަކަ ދައްކާށެވެ. ޙަމްދު ކުރާށެވެ. އެކަލާނގެ ޙަޟްރަތުން އެދޭށެވެ. ތިބާގެ ބުރަތައް އެކަލާނގެ ގެ ދޮރުކޮޅު މައްޗަށް ދޫކޮށްލާށެވެ. އަދި ހަމައެކަނި އެކަލާނގެއަށް ގެނެސްދެވޭނެ ހަމަޖެހުމަށް އެދޭށެވެ. اللهم إِنِّي أَعُوذُ بِرِضَاكَ مِن سَخَطِكَ، وَبِمُعَافَاتِكَ مِن عُقُوبَتِكَ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْكَ، لاَ أُحْصِيْ ثَنَاءً عَلَيْكَ أَنْتَ كَمَا أَثْنَيْتَ عَلَى نَفْسِكَ (ޔާ ﷲ! މި އަޅާ އިބަރަސްކަލާނގެ ގެ ރުއްސެވުމުގެ ތެރެއިން އިބަރަސްކަލާނގެ ގެ ނުރުހުންތެރިކަމުން ރައްކާތެރިކަން ލިބިގަންނަމެވެ. އަދި އިބަރަސްކަލާނގެ ގެ ޢަފޫ ދެއްވުމުގެ ތެރެއިން އިބަރަސްކަލާނގެ ގެ ޢަޒާބުން ރައްކާތެރިކަން ލިބިގަންނަމެވެ. އަދި އިބަރަސްކަލާނގެ ޙަޟްރަތުން އިބަރަސްކަލާނގެ ގެ ކިބައިން ރައްކާތެރިކަން ލިބިގަންނަމެވެ. އިބަރަސްކަލާނގެއަށް ޙައްޤުވާ ތަޢުރީފު މި އަޅާއަށް ގުނައި ޢަދަދު ނުކުރެވޭނެއެވެ. އިބަރަސްކަލާނގެ ވޮޑިގެންވަނީ އިބަރަސްކަލާނގެ އަމިއްލަ ނަފްސުފުޅު ތަޢުރީފުކުރައްވާފައިވާ ގޮތަށެވެ.)

ކޮންމެ ރަކުޢަތެއްގައި ވަނީ އެންމެ ރުކޫޢެކެވެ. އެހެނަސް ދެ ސަޖިދައެވެ. އެއީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ؟ އެއީ ސަޖިދައަކީ ނަމާދުގެ އެންމެ ބޮޑު ތަނބު ކަމުގައިވާތީވެއެވެ. އެންމެ ފަހަރަކު ކުރުމުން ނުފުދޭނެތީވެއެވެ! ރަސޫލާ ﷺ ސަޖިދަތައް ދިގު ކުރައްވައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އާއި އެކީ ހޭދަކުރެވޭ އެ ވަގުތުކޮޅުތަކުގެ ލައްޒަތު ލިބިގެންނެވިއެވެ. (މިއީ އެކަލޭގެފާނުގެ ކާފަ ދަރިކަލުންނަށް ވެސް އަގުހުރި ވަގުތުކޮޅުތަކެވެ. އެ ބޭކަލުން އެކަލޭގެފާނުގެ ބުރަކަށިކޮޅު މައްޗަށް އަރައި ކުޅެ ހިތްހަމަނުޖެހެނީސް އެކަލޭގެފާނު ސަޖިދައިން ތެދުވެވަޑައި ނުގަންނަވާނެއެވެ.)

ނުނިމޭ