“ހާޓް އެޓޭކެއްގެ މައިގަނޑު ނިޝާންތަކަކީ އެއީ. އެކަމަކު މަދުން ނަމަވެސް ފެނިދާނެ ވާތު އަތް ތަޅުވާތަން ވެސް. އެހެންނޫނީ އަތުގައި ވަރެއް ނެތް ކަމުގެ ނިޝާންތައް ވެސް ފެނިދާނެ. އެކަހަލަ ކަމެއް ފެނިއްޖެއްޔާ އަތަށް ނޫނީ މެއަށް ތަދުވޭތޯ އެހުން މުހިއްމު. އަދި ލޭގެ ޓެސްޓްތައް ހަދައި ބަލާލުން ވެސް ރަނގަޅު. އޭރުން ވީހާ ވެސް އަވަސް ފަރުވާއެއް އެމީހާއަށް ފޯރުކޮށްދެވޭނީ.”
ޔުނިވާރސިޓީގެ ކްލާސްރޫމެއްގައި ކިޔަވަން އިން ހިލްޔާ، ލެކްޗަރާ އެ ބުނި ވާހަކަތައް ނުކުތާތަކެއްގެ ގޮތުގައި ލެޕްޓޮޕްގައި ޓައިޕް ކުރިއެވެ. އެއަށްފަހު ވިސްނުމެއްގައި އިނދެ ލެކްޗަރާއަށް ބަލައިލެވުނީ ދެންމެ އެ އިވުނީ މުހިއްމު އާ ތަފްޞީލެއްކަން އެނގުންވުމުންނެވެ. ހާޓް އެޓޭކެއްގެ ނިޝާންތައް ކުރިން އޭނައަށް އެނގިފައިވިޔަސް މިއީ އޭނަ ކުރިން އަޑުއަހާފައި ނުވާ ނިޝާންތަކެވެ.
އެ ވާހަކަ ހިލްޔާ މިއަދާއި ހަމައަށް އައިއިރު ވެސް ހަނދާން ހުރީ އެހެންވެއެވެ. ހުޅުމާލޭގެ މަގުތަކުން ބާރަށް ދުއްވަމުން ދިޔަ ހިލްޔާގެ މިޞްރާބު ހުރީ ހުޅުމާލޭގެ ޕްރައިވޭޓް ހޮސްޕިޓަލެއް ކަމަށްވާ، “މެޑްލިންކް” ހޮސްޕިޓަލާއި ދިމާލަށެވެ. ހިލްޔާއަށް ޢިމާރާތުގެ ތިރިއާއި ހަމައަށް ފޭބުނުއިރު އެމްބިއުލާންސް ލޯ މައްޗަށް ގެއްލިފައިވިއެވެ. އެހެންކަމުން އެ ހޮސްޕިޓަލާއި ދިމާލަށް މިސްރާބު ހުރީ އެއީ އެ ހޮސްޕިޓަލްގެ އެމްބިއުލާންސް އެއް ހެން ހީވުމުންނެވެ. އުސްތާޒާއަށްޓަކައި ހިތުގައިވި ނުތަނަވަސްކަމާއިއެކީ ހިލްޔާގެ ކާރުގެ ސްޕީޑް މަތިވަމުން ދިޔައެވެ. ފެނުނު މަންޒަރުން ލޮލަށް ވެރިވެފައިވި ނިދި ފިލައި، ވެފައިވި ވަރުބަލީގެ މަތިން ވެސް ހަނދާން ނެތިފައިވިއެވެ.
މިނެޓްތަކެއްގެ ތެރޭގައި ހިލްޔާ ހުޅުމާލޭ ހޮސްޕިޓަލް ގެ ކައިރީގައި ކާރު ޕާކް ކުރުމަށްފަހު ކާރުން ފޭބިއެވެ. އެއަށްފަހު ދުވެފައި ގޮސް ހޮސްޕިޓަލްގެ މައިދޮރުން ވަދެގެން ދިޔައެވެ. އޭރުވެސް ހިލްޔާގެ ހިތް މޭ ފަޅާލާފައި ނިކުމެދާނެހެން ހީވާ ވަރަށް ތެޅެމުން ދިޔައެވެ. އޭނައަށް ހީވަމުން ދިޔަ ގޯސް ހީވުންތައް ޙަޤީޤަތަކަށް ނެހެއްދެވުމަށް އެދި ތަކުރާރުކޮށް ހިތާހިތުން ދުޢާ ކުރެވެމުން ދިޔައެވެ.
އެ ހޮސްޕިޓަލަކީ ހިލްޔާ މަސައްކަތް ކުރާ ހޮސްޕިޓަލް ކަމަށްވުމުން ދުވެފައި އެ ދިޔަ ގޮތަށް މިޞްރާބު ޖެހީ އެމަޖެންސީ ރޫމާއި އާއި ދިމާލަށެވެ. އެމަޖެންސީ ރޫމުގެ ހުޅުވިފައިވާ ދޮރު ފެނިފައި ހިލްޔާއަށް ވަގުތުން ގޮސް އެތާ ތެރެއަށް ވަދެވެން އުޅުނެވެ. އެހެނަސް ދޮރު މައްޗަށް އެރި ތަނާހެން ހުއްޓުން އެރީ ފިރިހެނެއްގެ ގަދަ ރުއިމެއްގެ އަޑު އިވުމުންނެވެ. އެހިނދު ހިތަށް ވަން ބިރުވެރިކަމާއިއެކީ ރޫމުގެ އެއްފަރާތުން އަނެއްފަރާތަށް ކަޅި ހިންގާލުމާއިއެކު ބިންމަތީގައި ކަކޫ ޖައްސައި އެނދެއްގައި ބޯ އަޅައިގެން އޮތް ޒުވާނާ ހިލްޔާއަށް ފެނުނެވެ. އެނދުގައި އޮތީ ކާކުކަން ބަލައިލި ހިނދު އުސްތާޒާ ގެ ސޫރަ ފެނިފައި ހިލްޔާގެ ހިތް ބިރުވެރިކަމުން ވަށާލެވިގެން ދިޔައެވެ.
“ޓައިމް އޮފް ޑެތް….4 އޯގަސްޓް 2022، 1:10…”
އެތާ ހުރި ބޭރު ޑޮކްޓަރު އެހެން ބުނެލުމާއެކު އެތާނގައި ގުގުމަމުން ދިޔަ ރުއިމުގެ އަޑު ގަދަވިއެވެ. އެހިނދު ހިލްޔާގެ އަނގައިން ނިކުތް ލުއި އާހުގެ އަޑާއިއެކީ އޭނައަށް ނޭނގި އޭނަގެ ލޮލަށް ކަރުނަތައް ޖަމާވިއެވެ. އިސާހިތަކު މޭގައި ރިހުމެއް އުފެދި، ލޮލުން ކަރުނަތައް ފައިބައިގެން އައެވެ. އެތާ އެނދުގައި އެއޮތީ އޭނަ ކިހާ ލޯބިވާ މީހެއްކަން އެނގުންވާން ފެށި ހިނދު، އުސްތާޒާ އާއެކީ ހޭދަ ކުރި ވަގުތުތައް ހަނދާންވިއެވެ. މިއަދު ފިޔަވައި އެހެން ހުރިހާ ވަގުތެއް ހޭދަ ކުރީ އޮންލައިން ކޮށް ކަމަށްވިޔަސް، އުސްތާޒާއަކީ އޭނަގެ ޙަޔާތަށް ހާދަ ބޮޑެތި ބަދަލުތައް ގެނުވި ފަރާތެކެވެ. މިއަދު އެ ފަރާތް ވަނީ މުޅިން އޭނައާއި ވަކިވެގެން ގޮއްސައެވެ.
“إِنَّا لِلّهِ وَ إِنَّا إِلَيهِ رَاجِعُون…. إِنَّا لِلّهِ وَ إِنَّا إِلَيهِ رَاجِعُون… إِنَّا لِلّهِ…. وَ إِنَّا….. إِلَيهِ رَاجِعُون.”
ހިލްޔާ އަމިއްލަ އިޙްސާސްތަކަށް ގެއްލެން އުޅެނިކޮށް އެއްކަލަ ޒުވާނާ ރުއިން ހުއްޓަން މަސައްކަތް ކުރަމުން އެ ބަސްތައް ކިޔަން ފެށިއެވެ. އެހެނަސް އަނެއްކާ ވެސް ރުއިމުގެ ތެރެއަށް އެ އަޑު ފޭދިގެން ދިޔައެވެ. އެ އަޑުގެ ސަބަބުން ހިލްޔާގެ ހިތް ހިތާމައިގައި އިތުރަށް ރޫރޫ އެޅިއެވެ. އެހެނަސް އެ ޒުވާނާ ދެންމެ އެ ކިޔުނީ މިވަގުތު ހަނދާން ކުރަންވީ ބަސްތައް ކަން އެނގުންވިއެވެ.
ހަމަ ޔަޤީނުން ވެސް އަހަރުމެންނަކީ ﷲ އަށް މިލްކުވެވޮޑިގެންވާ ބައެކެވެ. އަދި ހަމަ ޔަޤީނުންވެސް އަހަރުމެން އެނބުރި ދިޔުން ވަނީ ވެސް އެކަލާނގެ ޙަޟްރަތަށެވެ.
ސޫރަތުލް ބަޤަރާއިން އެ އާޔަތް ހަނދާން ވެގެން ދިޔުމުން ހިލްޔާގެ ގައިން ހީބިހި ނެގިއެވެ. އަދި އެ އާޔަތާއި ޖެހިގެން އޮންނަ އާޔަތް ވެސް ހަނދާންވެގެން ދިޔައެވެ. މުޞީބާތެއް ކުރިމަތިވާ ހިނދު އެ ބަސްތައް ކިޔާ މީހުންނަށް ﷲ އުފާވެރިކަމުގެ ޚަބަރު ދެއްވައެވެ. އެ ސަބަބާއިހެދި މުޞީބާތެއް ކުރިމަތިވާ ހިނދު އެ ބަސްތައް ކިޔަން ހިލްޔާ އަބަދުވެސް ޢަޒުމް ކަނޑައަޅައެވެ. އެހެނަސް މިހާތަނަށް އައިއިރު އެކަން ކާމިޔާބުވެފައެއް ނެތެވެ. ކުރިމަތިން ފެންނަމުން ދިޔަ ޒުވާނާ އަމިއްލަ މަންމަ ދުނިޔެ ދޫކޮށްފައިވާ މި ޙާލަތުގައި އެ ބަސްތައް ކިޔާނީ، ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުގައި އޭނަގެ ދަރަޖަ ކިހާ މަތީގައި ހުރުމުން ހެއްޔެވެ؟
ކަރުނުން ފުރިފައިވާ ލޮލާއިއެކީ ހިލްޔާ ވިސްނުމެއްގައި ހުއްޓާ ސިހިގެން ދިޔައީ، ދިގު ހެދުމުގެ އެއްފަރާތުގައި ހުރި ޖީބުގައި އޮތް ފޯނު ރިންގުވާން ފެށުމުންނެވެ. އެމަޖެންސީ ރޫމުގެ ކައިރީގައި ހުއްޓާ ފޯނު ރިންގުވާން ފެށުމުން ހިލްޔާއަށް ދެވަނަ ވިސްނުމެއް ވެސް ނެތި އެތަނާއި ދުރަށް ހިނގައިގަނެވުނެވެ.
ފޯނުގެ ސްކްރީނަށް ބަލާލިއިރު ‘ބައްޕަ’ ގެ ނަން ފެނިފައި ކޯލު ރިސީވްކޮށް ހިލްޔާ ފޯނު ކަންފަތުގައި ޖެއްސިއެވެ.
“އައްސަލާމްޢަލައިކުމް ބައްޕާ….” އޭރުވެސް ހިތާމައިގެ ސައިލެއް ލެވިފައިވި ހިތެއްގެ ސަބަބުން ހިލްޔާގެ އަޑު ނިކުތީ ކުރެހިގެންނެވެ.
“ހެލޯ ދަރިފުޅު. ދަރިފުޅު ކޮންތާކު ތިހިރީ؟” ބައްޕަ ކަންބޮޑުވުމަކާއެކީ އެހި އަޑު އިވުނެވެ.
“ހޮސްޕިޓަލުގަ.” ހިލްޔާ ކުރު ގޮތަކަށް ޖަވާބު ދިނެވެ.
“ޑިއުޓީއަށް ގަޑި ކަނޑައަޅާފަ ނޯންނަ ތަނެއްދޯ ތިއީ ދަރިފުޅު ގެއަށް އައިއްސަ ހުއްޓާ އަނެއްކާ ގެންދަން؟ މާމައަށް ދޭންވީ ބޭސް ޔަޤީން ނުވެގެން ދަރިފުޅުގެ ކޮޓަރިއަށް ދިޔައިރު ބޮކި ދިއްލާފަ ދޮރުވެސް ކުޑަކޮށް ހުޅުވިފަ ހުރީ. އެހެންވީމަ ކަންބޮޑުވެގެން މި ގުޅީ.”
“ޑިއުޓީ….އެއް ނޫން ބައްޕާ.”
“ދެން ކިހިނެއްވީ؟ ކަނބުލޮ ބަލީތަ؟”
“އުސްތާޒާ…..އުސްތާޒާ އަސްމާ ދެންމެ ނިޔާވެއްޖެ…”
އެ ބަސްތައް ދުލުން ބޭރުވި ހިނދު އަނެއްކާވެސް ތާޒާ ކަރުނަތައް ހިލްޔާގެ ލޮލުން ފައިބައި ރޮވެން އުޅުނެވެ. އުސްތާޒާ އަސްމާގެ ވާހަކަތައް އޭނަގެ ފަރާތުން ބައްޕައަށް ވެސް ވަރަށް ގިނައިން އިވިފައިވާނެއެވެ. އެހެންކަމުން އެއީ އާ ނަމަކަށް ބައްޕައަށް ނުވާނެއެވެ.
“އުސްތާޒާ…މިކޮޅުގަތަ ހުރީ؟ ރާއްޖެއިން ބޭރުގައެއް ނޫންތަ އުސްތާޒާ އުޅެނީ؟” ބައްޕަ އެހިއެވެ.
“ނޫން ބައްޕާ. އުސްތާޒާ ވިދާޅުވީ މީގެ މައްސަރެއްހާ ކުރިންނޭ މިކޮޅަށް އައީ. މިރޭ އަހަންނާ ދިމާވެސް ވި. ހާޓް….އެޓޭކެއް ޖެހިފަ ނިޔާވީ.” ހިލްޔާއަށް އެހެން ބުނަން ވެސް އުދަގޫވިއެވެ. އިސާހިތަކު އޭނައަށް އެރޭ އުސްތާޒާ އާއި އިތުރު ސުވާލެއް ނުކުރެވުނު ކަމަށްޓަކައި އަމިއްލަ ނަފްސު ކުށްވެރި ކުރެވެން ފެށިއެވެ. އެހެނަސް މާ ގިނައިރެއް ނުވެ ބައްޕަ ވާހަކަ ދެއްކިއެވެ.
“އެހެންތަ؟ އުސްތާޒާގެ ޢާއިލާ މީހުން ތިތާ އެބަ ތިބިތަ؟”
“ހުރީ…އުސްތާޒާގެ ފިރިހެން ދަރިފުޅު ހުރީ. އެންމެ މީހަކު ފެންނަނީ….” ހިލްޔާ ފަސްއެނބުރި އެމަޖެންސީ ރޫމާއި ދިމާލަށް ބަލާލީ އެ ޒުވާނާ ފެނޭތޯއެވެ. އެހެނަސް އޭނައަށް ހުރެވުނު ހިސާބުން ފެންނަ ގޮތެއް ނުވިއެވެ.
“އެހެންތަ؟ އެހެންވެއްޖެއްޔާ ދަރިފުޅު ގެއަށް އާދޭ. މާމައަށް މި ގަޑީގަ ބޭސް ދޭން. ބައްޕަ ހޮސްޕިޓަލަށް ގޮއްސަ ކަށުކަމާކެމީގެ ކަންތަކުގަ ތި ކުއްޖަކަށް އެހީވެދޭނަން. ހީވަނީ ފަތިސް ނަމާދަށް ހެން ވަޅުލާނީ. މާ ބޮޑަށް ދެރަ ނުވައްޗޭ. ކާރު ދުއްވޭނެތަ އަމިއްލައަށް؟” ބައްޕަ އެހިއެވެ.
“އާނ ބައްޕާ. މި އަންނަނީ.” ހިލްޔާ އެހެން ބުނުމުން ބައްޕަ ވެސް އޯކޭ ދިނުމުން ހިލްޔާ ފޯނު ކަނޑާލިއެވެ.
ހޮސްޕިޓަލުން ނިކުންނަން ދިޔައިރު ވެސް ހިލްޔާގެ ނަޒަރު އެމަޖެންސީ ރޫމުގެ ދޮރާއި ދިމާލަށް ދަތުރު ކުރިއެވެ. އޭރު ވެސް އެ ޒުވާނާ ފެންނަ ގޮތެއް ނުވިއެވެ. އެހެނެއްކަމަކު ހިލްޔާ ވަކި މަޑު ކުރާ ކަހަލަ ޚިޔާލެއް ނުކުރިއެވެ. ހިލޭ ފިރިހެނަކާއި ވަކިން ގާތް ވުމަކީ އޭނަ ޖެހިލުންވާ ކަމަކަށް ވުމުންނެވެ. އަދި ޚުދު އޭނަގެ ބައްޕަ ވެސް އެހާ ރުހޭނެ ގޮތެއް ނޫންކަން އެނގޭތީވެއެވެ.
ހިލްޔާގެ ބައްޕަ އެހާ ދީންވެރި ނުވިޔަސް ބައްޕަގެ އަޚްލާޤުން ހިލްޔާއަށް ހެޔޮ ގޮތުގައި އުޅެން ބާރެއް ލިބެއެވެ. ބައްޕައަކީ އެހީތެރިއެކެވެ. ދީލަތިކަމުގެ ލާމަސީލު މިސާލެކެވެ. ރަޙުމް ހުރި ހިތެއްގެ ވެރިއެކެވެ. މާމަ ބުނާ ގޮތުގައި ބައްޕައަށް މި ސިފަތައް ލިބިފައިވަނީ ހިލްޔާގެ މަންމަގެ ފަރާތުންނެވެ. ހިލްޔާއަށް 12 އަހަރުގައި މަންމަ ނިޔާވެފައިވެއެވެ. ބައްޕައަށް އެހާ ބޮޑެތި ބަދަލުތައް އައިސްފައިވަނީ މަންމަ ނިޔާވި ފަހުން ކަމަށް ވެސް މާމަ ބުނެއެވެ. އަދި ޚުދު އޭނައަށް ވެސް އެކަން ފާހަގަވެފައިވެއެވެ. ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް މީހެއްގެ މަރުގެ ޚަބަރު އިވުމުން އެ ޢާއިލާއަށް އެހީތެރިވުމަށް އަވަސްވުމަކީ ބައްޕަގެ ރީތި އާދައެކެވެ. އެކަމާއިމެދު ހިލްޔާ ބައްޕައާއިމެދު ފަޚުރުވެރި ވެސްވެއެވެ.
ހިލްޔާއަށް ކާރުގައި ގެއަށް އާދެވުނުއިރު ހޮސްޕިޓަލަށް ދާން ތައްޔާރުވެގެން ބައްޕަ ނިކުމެ ހުއްޓެވެ. ހުދުކުލައިގެ ގަމީހަކާއި މަޑު މުށި ކުލައިގެ ފަޓުލޫނެއްގައި ހުރި ނަހީދަކީ 60 އަހަރުގެ ބައްޕައެކޭ އެކަކު ވެސް ނުބުނާނެއެވެ. އެހެނަސް ހިލްޔާގެ މަންމަ ނިޔާވި ފަހުން ނަހީދު ދެވަނަ ކައިވެންޏެއް ކޮށްފައެއް ނުވެއެވެ.
“ހުޅުމާލޭ ހޮސްޕިޓަލުގަތަ އޮތީ؟” ހިލްޔާ ކާރުން ފައިބައި ތަޅުދަނޑި ޙަވާލު ކުރި ވަގުތު ނަހީދު ސުވާލުކުރިއެވެ. އެހިނދު ދިމާވެގެން އުޅޭ މުޞީބާތާއި މެދު ވިސްނަން ނުވިސްނަން ހުރި ހިލްޔާއަށް ބޯޖަހާލެވުނެވެ. މި ހުރިހާއިރު ނުވިސްނަން މަސައްކަތް ކުރެވުނީ ކާރު ދުއްވަމުން ދިޔައީތީވެއެވެ.
“ބައްޕަ މި ދަނީ. ދަރިފުޅު ގޮއްސަ މާމައަށް ބޭސް ދީފަ އަރާމު ކޮށްލާ. އޭރަށް ކަށުނަމާދަށް ދާން ހޭލެވޭނީ ވެސް. އޯކޭ ދޯ ކަނބުލޮ؟” ބައްޕަ ވާހަކަ ދައްކަމުން ގޮސް އެ ސުވާލުކޮށްލީ އަނެއްކާވެސް އޭނަގެ ލޮލަށް ޖަމާވި ކަރުނަތަކުގެ ސަބަބުންކަން ހިލްޔާއަށް އެނގުނެވެ. އެހެންކަމުން އަވަސްއަވަހަށް އެސްފިޔަ ޖަހާލަމުން ބޯޖަހާލިއެވެ. އެއާއިއެކު ބައްޕަ ދެވަނަ ފަހަރަށް ވެސް އަރާމު ކޮށްލާށޭ ބުނަމުން ގޮސް ކާރަށް އަރައި ދޮރު ލައްޕާލަމުން ކާރު ދުއްވާލިއެވެ.
ހިލްޔާ ދެންވެސް ނުރޯން މަސައްކަތް ކުރަމުން އަވަހަށް ގެއަށް ދިޔައީ މާމަ ހަފީޒާ އާއި މެދު ވިސްނާފައެވެ. މާމަ މީގެ ދުވަސްކޮޅެއް ކުރިން ހުން އައިސްގެން އުޅޭތީ ގަޑިން ގަޑިއަށް ބޭސް ދޭން ޖެހެއެވެ. ނުދީފިނަމަ މާ ބޮޑަށް ބަލިވާތީވެއެވެ.
ގެއަށް ވަދެގެން ގޮސް މާމަގެ ކޮޓަރީގެ ދޮރާއި ހަމައަށް ގޮސް ހިލްޔާ މަޑުމަޑުން ޓަކި ދިނެވެ. އެއަށްފަހު އެއްވެސް އަޑެއް ނުކިޔާނެ ފަދައަކުން ލަސްލަހުން ދޮރުގެ އަތް ގަނޑުގައި ހިފައި ދޮރު ހުޅުވިއެވެ. އެހިނދު ހިލްޔާ ހީކުރި ފަދައިން މާމަ އިނީ ގޮނޑީގައި އިނދެ ދަމުނަމާދު ކުރާށެވެ. ނިދަން އޮވެފައި ހޭލެވިއްޖެނަމަ މާމަ ދަމު ނަމާދު ނުކުރުމަކީ ނާދިރު ކަމަކަށްވާތީވެއެވެ.
ހިލްޔާ ކޮޓަރިއަށް ވަދެ ދޮރު ލައްޕާލުމަށްފަހު އެ ކޮޓަރީގައި ހުރި އަރިމަތީ މޭޒުމަތީގައި ބެހެއްޓިފައި ހުރި ބޭސް ތަށިގަނޑުން ބޭސްތައް ނަގަން ފެށިއެވެ. އެހިނދު މާމަ އިނީ ފަހު އައްތަޙިއްޔާތުގައެވެ. ހިލްޔާ އެވަގުތު ކާންވީ ބޭސް ގުޅަތައް ނަގައި ކުޑަ ތަށްޓަކަށް އަޅައިގެން ކުޑަ ފެން ފުޅިއަކާއި އެކީ މާމަގެ ގާތަށް ދިޔައެވެ. އެ ވަގުތު މާމަ ސަލާމް ދީ ނަމާދު ނިމުނީއެވެ.
“އަވަހަށް ބޭސް ކާލާ މާމަ….އަދިވެސް..ހުން އެބަހުރި ދޯ؟” މާމަ އަތަށް ފެންފުޅި ލައިދެމުން ހިލްޔާ މާމަގެ ނިތުގައި ނުފުށް ޖެއްސިއެވެ. އެހިނދު އެހެން ބުނެވުނީ ހޫނުކަން އިޙްސާސް ކުރެވުމުންނެވެ. ހަމަ އެވަގުތު އޭނަގެ އަޑުގައި ތުރުތުރެއް އެކުލެވިގެންވި ކަން ވެސް އެނގުންވިއެވެ. އެވަގުތު އޭނަގެ ހިތާއި ސިކުނޑި ވީ އޮޅުމެއްގެ ތެރޭގައެވެ. ހިތާމަ ކުރަންވީ ކަމެއް ނުވަތަ ހިތާމައަށް ފަސް އަޅަންވީ ކަމެއް ނޭނގިފައެވެ.
“ހުން ރަނގަޅުވެދާނެ އިން ޝާ ﷲ! މި ވާހަކަ ބުނެބަލަ. ބައްޕަ އެ ކިޔަނީ ހެޔޮކޮށްތަ؟ އުސްތާޒާ އަސްމާ ނިޔާވީތަ؟” ހާފިޒާ ފެން ވެސް ނުބޮއި ސުވާލު ކުރިއެވެ. އެއާއިއެކު ހިލްޔާގެ އަރުތެރެ ބެދުމުން ހިމޭންކަމުގެ ވަގުތުކޮޅެއް ވޭތުވިއެވެ.
“ހުމް…” ހިލްޔާއަށް އުދަގުލާއެކީ އެހެން ބުނެލެވުނީ ބޯޖަހާލަމުންނެވެ. އަޑު ނުނިކުމެދާނެ ކަމުގެ ބިރު ހީވީތީވެއެވެ.
” إِنَّا لِلّهِ وَ إِنَّا إِلَيهِ رَاجِعُون…އުސްތާޒާ އަސްމާގެ އަޖަލު އޮތީ މިހާ ހިސާބަށް. އަހަރުމެން ވެސް ވީ އަހަރުމެންނާއި ކުރިމަތިވާނެ އެ ދުވަހަށް ތައްޔާރުވާން….” ހާފިޒާ އެހެން ބުނުމާއިއެކު ހިލްޔާ އަވަސްއަވަހަށް ވާހަކަ ދެއްކިއެވެ.
“މާމަ އަވަހަށް ބޭސް ކާލާ. ބޭސް ކާލާފަ އަރާމުކޮށްލާ.” ހިލްޔާގެ އަޑު އިތުރަށް ތުރުތުރު އެޅިއެވެ. އެހިނދު ހާފިޒާ އެއްފަހަރު ހިލްޔާއަށް އަނެއްފަހަރު ބޭސް ތަށްޓަށް ބަލާލިއެވެ. އެއަށްފަހު ހިމޭންކަމާއިއެކު ބޭސް ގުޅަތައް ނަގައި ކާލަމުން ފެން ބޯލިއެވެ.
އެއާއިއެކު ހިލްޔާ މާމައަށް ފަސްދިނީ އެކަނިވާން ބޭނުންވުމުންނެވެ. ހިތުގައިވި ނޭދެވޭ އިޙްސާސްތަކާއިމެދު ހަދަންވީ ގޮތެއް ނުވިސްނުމުންނެވެ. އެހިނދު ފިޔަވަޅުތައް މަޑުޖެހުނީ މާމަގެ އަޑަށެވެ.
“ދަރިފުޅު ދެރަވަންޏާ ރުޔަސް މައްސަލައެއް ނެތޭ. ލޮލުން އޮހޮރޭ ކަރުނައަކީ ހިތުގައިވާ ރަޙުމުގެ ނިޝާނެއް.”
މާމަ އެ ބުނި ބަސްތަކާއިއެކު ހިލްޔާގެ ލޯ ކަރުނުން ފުސްވެ، މޭގައި ރިހުމެއް އުފެދުނެވެ. އިސާހިތަކު ހޮސްޕިޓަލުގައި ހުއްޓާ ފެނުނު މަންޒަރުން ހިތަށް ވެރިވި ހުރިހާ އިޙްސާސެއް އަނބުރާ އައިއްސިއެވެ. އުސްތާޒާގެ ހިނިތުންވުންތައް ހަނދާންވެ، އެ ހިނިތުންވުންތައް ދެން ނުފެންނާނެކަން އެނގުންވިއެވެ. ހިތް ދެރަވެފައިވާ ވަގުތުތަކުގައި އުސްތާޒާ އޭނައަށް ހިތްވަރުދީ އުފާކޮށްދިން ހުރިހާ ވަގުތެއް ހަނދާނަށް އައެވެ. އޭނަ ﷲ އާއި ބޮޑަށް ގާތްވީ ވެސް އުސްތާޒާ ގެ ނަސޭޙަތްތަކުން ކަން ހަނދާންވީ ހިނދު ލޮލުން ކަރުނަތައް ފައިބައިގެން އައެވެ. އޭނަ ދެން އެފަދައިން ﷲ އާއި ގާތް ކޮށްދޭނީ ކާކުތޯ ހިތަށް އެރި ވަގުތު ގިސްލެވެން ފެށިއެވެ.
“ދަރިފުޅު….”
މާމަ ގޮވާލި އަޑު ހިލްޔާއަށް އިވުނެއްކަމަކު އެފަރާތަށް އެނބުރެން ހިތްވަރެއް ނުލިބުނެވެ. ބަދަލުގައި އިހުނަށްވުރެ ގަދައަށް ރޮވެން ފެށިއެވެ.
“ހިލްޔާ ދަރިފުޅު….”
މާމަ ދެވަނަ ފަހަރަށް ގޮވާލުމުން ހިލްޔާއަށް ވާހަކަ ދެކެވުނެވެ.
“ދެން އަހަރެން ކިހިނެއް ހަދާނީ މާމާ؟ އުސްތާޒާ އާ ނުލާ ކިހިނެއް އަހަރެން ޢިލްމު އުނގެނޭނީ؟ ކިހިނެއް….” ވާހަކަ ދައްކަމުން މާމަ އާއިވީ ފަރާތަށް އެނބުރި ހިލްޔާ އެތައް ސުވާލެއް ކުރަން ބޭނުންވިއެއްކަމަކު ކާމިޔާބެއް ނުވިއެވެ. އެ ވާހަކައިގެ މައްޗަށް ރުއިން ކުރި ހޯދީތީވެއެވެ.
“ދަރިފުޅު އާދެބަލަ މާމަ ކައިރިއަށް….” ހާފިޒާ އެދުނެވެ.
އެއާއިއެކު ހިލްޔާ ރޮމުން ގޮސް ހާފިޒާގެ ކުރިމަތީގައި އިށީނދެ ހާފިޒާގެ އުނގުގައި ބޯއަޅާލިއެވެ. އޭރުވެސް ރޮވެމުން ދިޔައެވެ.
“ދަރިފުޅަށް ދެން ކުރެވެން އޮތް ކަމަކީ އުސްތާޒާ ކައިރިން އުނގެނުނު ހުރިހާ ޢިލްމަކާއި އެއްގޮތަށް ޢަމަލުކުރުން. އޭރުން އޭގެ ސަބަބުން އުސްތާޒާއަށް ޘަވާބު ވެސް ލިބި ދަރިފުޅުގެ ހިތަށް ހަމަޖެހުމެއް ލިބޭނެ އިން ޝާ ﷲ.” ހާފިޒާ ހިލްޔާގެ ބޮލުގައި ފިރުމަމުން ވިސްނައިދިނެވެ. އެ ޖުމްލަތަކުން ވެސް އުސްތާޒާ އޭނައާއި ދުރު ހިސާބަކަށް ގޮސްފައިވާކަން އެނގުންވި ހިލްޔާގެ މޭގައިވި ރިހުން ތޫނުވިއެވެ.
“އަހަންނާ މިރޭ އުސްތާޒާ ދިމާވި މާމާ….ފުރަތަމަ ފަހަރަށް. އުސްތާޒާ އުޅެނީ ވެސް މިގޭ ކުރިމަތީ ހުންނަ ގެއެއްގަ. ހާދަ އުއްމީދެއް ކުރީމޭ އުސްތާޒާ އާއި ވީހާވެސް ގިނައިން ބައްދަލުކުރަން ދާން.” ހިލްޔާ ރޮމުން ކިޔައިދިނެވެ.
“ޝުކުރު ކުރަންވީއެއް ނޫންތަ ހިލްޔާ؟ އުސްތާޒާ ދުނިޔެ ދޫކުރުމުގެ ކުރިން އުސްތާޒާއާއި ބައްދަލު ކުރުމުގެ ފުރުސަތެއް ﷲ ދެއްވީތީ؟” ހާފިޒާ ބުންޏެވެ.
“ޝުކުރު ކުރެވޭނެ ނަމައޭ ހިތަށްއަރާ. އެކަމަކު އެބަ ހީވޭ އަހަންނާ ހެދިހެން އުސްތާޒާއަށް މިހެން ދިމާވީ. އަހަންނަށް ހީވި އުސްތާޒާގެ ޙާލަތު ގޯސްހެން. އެކަމަކު އަހަރެން އެއްވެސް ފިޔަވަޅެއް ނާޅަން. އެހެންނޫންނަމަ-“
“ﷲ ގެ އަމުރުފުޅާއިމެދު ނަމަ ނުކިޔައްޗޭ ދަރިފުޅު. އަހަރުމެން ކިތަންމެ މަސައްކަތެއް ކުރިޔަސް މީހެއްގެ އަޖަލު އަންނަ ވަގުތެއް އަވަހެއް ވެސް ނުކުރެވޭނެ އަދި ލަހެއް ވެސް ނުކުރެވޭނެ. އެއީ މާ ކުރިން ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ކަންތައް. އެކަލާނގެ އަޅުންގެ ގޮތުގަ އަހަރުމެން ޖެހެނީ އެކަން ޤަބޫލު ކުރަން. قَدَّرَ اللَه مَا شَاء فَعل….” ހާފިޒާ ހަނދާން ކޮށްދިނެވެ.
އެހިނދު ހިލްޔާގެ ރުއިން ހިސާބަކަށް މަޑުވިޔަސް ދެންވެސް އެ ލޮލުން ކަރުނަތައް ފައިބަމުން ދިޔައެވެ.
ހިލްޔާ މާމައާއި ދުރުވެލީ އޭގެ މިނެޓްތަކެއް ފަހުންނެވެ. މާމައަށް ވެސް އަރާމު ބޭނުންވާނެކަން ހަނދާން ކުރަމުންނެވެ. އެވަގުތުކޮޅުން ފަށައިގެން ހިލްޔާ ބޭނުންވީ މާމަގެ ނަސޭޙަތުގައި ހިފާށެވެ. މާމަ ބުނި ފަދައިން އުސްތާޒާގެ ފަރާތުން އުނގެނިފައިވާ ޢިލްމާއި އެއްގޮތަށް ޢަމަލު ކުރާށެވެ. އުސްތާޒާއަށް އޭގެ އަޖުރު ލިބޭނެ ކަމުގެ އުއްމީދުގައެވެ.
އެހެންކަމުން ހިލްޔާ ކޮޓަރިއަށް ދިޔަ ގޮތަށް ގޮސް އެނދުގައި އޮށޯތީ ނިދަން ބޭނުން ނުވިޔަސް ކުޑަކޮށް ނިދާލާށެވެ. 20 ވަރަކަށް މިނެޓް ވަންދެން ނިދުމަށްފަހު އެލާމަކާއި އެކީ ހިލްޔާ ތެދުވެލިއެވެ. އެހިނދު މާ ގިނައިރު ވަންދެން ރުއިމުގެ ސަބަބުން ބޮލުގައި ރިހުމެއް ވެސް ވިއެވެ. އެހެނަސް އަވަސްއަވަހަށް ތެދުވެލަމުން ފާޚާނާއަށް ވަދެ ދަތް އުނގުޅުމަށްފަހު ވުޟޫކޮށްލީ ދަމުނަމާދު ކުރުމަށެވެ.
އެރޭ ހިލްޔާއަށް ދަމުނަމާދު ކުރެވުނީ ކިހާ ދުވަހެއް ފަހުން ކަމެއްވެސް ނޭނގެއެވެ. އެންމެ ފަހުން ދަމުނަމާދު ކުރެވުނީ ކޮން ދުވަހަކު ކަމެއް ހަނދާނެއް ނެތެވެ. އޭގެ ސަބަބުން ކަންނޭނގެއެވެ. އެ ނަމާދު ފެށުނީއްސުރެ ނިމެންދެން ހިލްޔާގެ ލޮލުން ކަރުނަތައް ފައިބަމުން ދިޔައެވެ. އެ ކަރުނަތަކުގެ ފަހަތުގައި އުސްތާޒާއާއި ވަކިވުމުގެ ހިތާމައާއި ﷲ އާއި ގާތްވެވުނު ކަމުގެ އިޙްސާސް އެއްވެފައިވިއެވެ. މުޅި ނަމާދު ތެރެއިން ހިލްޔާއަށް ހިތާހިތުން އުސްތާޒާއަށްޓަކައި ދުޢާ ކުރެވުނެވެ. އަދި އޭނައަކީ އުސްތާޒާއަށް އިތުރު އަޖުރު ލިބޭނެ ސަބަބެއް ކަމުގައި ލެއްވުމަށް ވެސް އެދެވުނެވެ.
ހިލްޔާ ދެ ރަކުޢަތް ކޮށް ސަލާމް ދިން ވަގުތު ހިތަށް ބަޔާން ކުރަން ދަތި ހަމަޖެހުމެއް ލިބިފައިވެއެވެ. މިފަދަ ހަމަޖެހުމެއް ނަމާދުން އޭނައަށް އެންމެ ފަހަކަށް އިޙްސާސް ކުރެވުނު ހަނދާނެއް ނުވެއެވެ. އެ އިޙްސާސް އިތުރަށް ކުރަން ބޭނުންވުމުން ކަންނޭނގެއެވެ. ހަމަ އެވަގުތު އިތުރު އެހެން ދެ ރަކުޢަތް ކުރަން ތެދުވެލެވުނެވެ. އެހެނަސް އެ ނަމާދަށް ހުރަސް އެޅިގެން ދިޔައީ، އެނދުގެ ބާލީސް ކައިރީގައި އޮތް ފޯނު ރިންގުވާން ފެށުމުންނެވެ. ބައްޕައާއި އެކީ އުސްތާޒާގެ ދަރިފުޅު މަތިން ވެސް ހަނދާންވެފައި ހިލްޔާ އަވަސްއަވަހަށް ގޮސް ފޯނު ބެލިއިރު ގުޅަނީ ހަމަ ބައްޕައެވެ. ފަޅި ސިކުންތެއްގެ ތެރޭގައި ހިލްޔާ ފޯނު ނަގައި ކަންފަތުގައި ޖެއްސިއެވެ.
“ހެލޯ ބައްޕާ! ކިހިނެއްތަ ހުރިހާ ކަމެއް؟” ހިލްޔާއަށް އަވަސްއަވަހަށް އެހެން އަހާލެވުނުއިރު ފާރުގައި ހުރި ގަޑިއަށް ވެސް ނަޒަރެއް ދެވުނެވެ. އެ ވަގުތު ދަންވަރުން އަނބުރައި 3:30 ވަނީއެވެ.
“ހެލޯ ހިލްޔާ…..މިހާރު ކަށުނަމާދު މެންދުރު ނަމާދަށްފަހު ކުރާ ގޮތަށް އޮތީ. އެ ކުއްޖާ ފިޔަވާ ޢާއިލާ މީހަކު މިތަނުން ނުފެނޭ. އެކަމަކު އޭނަ ބުނީ ޢާއިލާ މީހުން އެބަ އާދެޔޯ މާދަމާ މެންދުރަށް.” ބައްޕަ ކިޔައިދިން އަޑު އިވުނެވެ.
“އޮހް….ތި ކުއްޖާގެ…ޙާލު ކިހިނެއްތަ؟” ނޭނގޭ ސަބަބަކާހުރެ ހިލްޔާއަށް އަހާލެވުނީ ޖެހިލުންވުމަކާއި އެކީގައެވެ.
“ދެރަވެފަ ހުރީ. ވަރަށް ގަދައަށް ރޮއި ހެދި ބައްޕަ އައި ފަހުން ވެސް. ދެން އެހެންދޯ ވާނީ ވެސް؟ ބައްޕަ ވަރަށް ވާހަކަ ދައްކައިގެން މިހާރު ގެއަށް ދާން އެއްބަސްވެއްޖެ. އަހަރުމެންގެ ގެ ކުރިމަތީގަ ހުންނަ ގެއެއްގަ އުޅޭތީ ބައްޕަ މިއުޅެނީ އޭނަ ގެއަށް ލައިދޭން. އެމްބިއުލާންސް ގަ އޭނަ މިކޮޅަށް އައީ.” ބައްޕަ ކިޔައިދިނެވެ. އެހިނދު އެ ޒުވާނާ ރޮމުން ދިޔަ މަންޒަރު ލޮލަށް ސިފަވުމުން ހިލްޔާގެ ހިތް ދެރަވާ ގޮތްވިއެވެ.
“އާނ އޯކޭ ދަރިފުޅު. މާމައަށް ބޭސް ދީފިންތަ؟”
ބައްޕަ އެ ސުވާލު ކުރުމުން ހިލްޔާ އާނއެކޭ ބުންޏެވެ. އެއާއިއެކު އެ ކޯލު ކުރުވެ ކެނޑިގެން ދިޔައެވެ.
**
އޭގެ އަނެއްދުވަހުގެ ފަތިސް ނަމާދަށްފަހު ހިލްޔާއަށް ނިދާލެވުނީ ވަރުބަލިވެފައިވީ ވަރުންނެވެ. ހޭލެވުނުއިރު 8:30 ވެފައިވުމުން ރޭގެ ހުރިހާ ހަނދާނެއް އާވެފައި ލުއްކެއްޖަހައި ތެދުވެލެވުނެވެ. އުސްތާޒާގެ މަރުގެ ހަނދާން އާވުމާއިއެކު ހިތް މޭ ތެރޭގައި އޮވެ ގެނބުނެވެ. އެހެނަސް އެ އިޙްސާސްތަކަށް ސަމާލުކަން ނުދިނުމަށްޓަކައި ހިލްޔާ ޙަރަކާތްތައް އަވަސްކޮށް އެނދުން ތެދުވެލިއެވެ.
ތާޒާ ވެލައިގެން ހިލްޔާ ކޮޓަރިން ނިކުމެ ތިރިއަށް ގޮސް މިޞްރާބުޖެހީ ކާގެއާއި ދިމާލަށެވެ. ކާގެއަށް ދިޔައިރު 8 މަހުގެ ބަނޑަކާއި އެކީ ބިސްގަނޑު އަޅަން ހުރި، ހިލްޔާގެ ދޮންތަ ހަމްރާ ފެނިފައި ހިލްޔާއަށް ތެޅިގަނެވުނެވެ.
“ދޮންތާ ޕްލީޒް!!! ޔޫ ނީޑް ޓު ރެސްޓް!” ހިލްޔާ އެހެން ބުނެލީ އަވަސް ފިޔަވަޅު ތަކެއްގައި ގޮސް ހަމްރާގެ އަތުގައި އޮތް ކުޑަ ދަބައެއް ޖަހައި ގަންނަމުންނެވެ.
“މައި ގޯޑް ސޯ ވައޮލެންޓް! ހަހަ! މި ދިޔައީއޭ!!!” ދޮންތަ ވާހަކަ ދެއްކުމުން ވެސް ހިލްޔާ ބުމަގޮށްޖަހައިގެން ހުރެ ކާމޭޒުގެ ގޮނޑިއަށް ޢިޝާރާތް ކުރުމުން ހަމްރާއަށް ހީލެވުނެވެ. ހިލްޔާ ގޮތް ދޫ ނުކުރާނެކަން ދަނެގެން ހަމްރާ ގޮސް އިށީނެވެ.
ހިލްޔާ ހަމްރާގެ ކުރިމަތީގައި އިން ގޮނޑީގައި އިށީނީ، ދުވަހުގެ ނާސްތާ މުޅިން ތައްޔާރު ކުރުމަށްފަހު އެވެ. ހިލްޔާ ބިސްގަނޑު އަޅައި ޕާން ޓޯސްޓްކޮށް، މަސްހުނި މޮޑެ ރޮށިވެސް ފިހެ ނިމުނުއިރު ދެބެއިންގެ ދެމެދުގައި ރޭ ހިނގި ކަންތަކުގެ ވާހަކަ ދެކެވި ނިމިއްޖެއެވެ.
“ހާދަ ދެރައޭ ދެން އުސްތާޒާ ނިޔާވީމަ. އެހާ ރީތިކޮށް ލެކްޗާރ ދޭ މީހަކު ރާއްޖޭގަ ދެން ނުވެސް އުޅޭ…” ހަމްރާ ސައިތަށިން ކޯވަރެއް ދަމަމުން ބުންޏެވެ.
“އާނއެކޭ ދޮންތާ. އަހަރެން ވެސް މާމަ ގާތު ބުނީ ތިހެން. ދެން….ކުރާނެ ކަމެއް ނެތް. ލެކްޗާރތައް ރީވޮޗް ކުރަން ޖެހޭނީ. އަދި އުސްތާޒާގެ އާ ފޮތެއް ނެރޭ ވާހަކައެއް ވެސް ބުނި ވާހަކަ އެއްކަލަ އުޚްތުންގެ ތެރޭގަ ދެކެވުނު. އެ ފޮތް ލިޔެ ނިމުނު ކަމެއް ވެސް ނޭނގޭ.” ހިލްޔާ ވެސް ދެރަވެފައި ވާހަކަ ދެއްކިއެވެ.
“ތި ބުނީއެއްނު އުސްތާޒާގެ ދަރިއެއް އެބަހުއްޓޭ މިކޮޅުގަ؟ އޭނަ ކައިރިން އަހާލިއްޔާ އެނގިދާނެއެއްނު؟”
“އާނދޯ؟ ބައްޕަ ލައްވާ އޭނަ ކައިރިން އަހަންވީ…”
“ހޭންޑްސަމްތަ؟ ސިންގަލްތަ؟ މި ސުވާލުތައް ވެސް ކުރުވީމަ ބައްޕަ އެހެން ކަމެއް ވެސް ކުރިއަށް ގެންގޮސްފާނެއެއްނު؟”
ހަމްރާ އެހެން ބުނެލިއިރު އެ ލޮލުގައިވި ލާނެތް ވިދުން ހިލްޔާއަށް ނަގައިގަނެވުނު ހިނދު ބޮމުން ދިޔަ ކޮފީއިން ކޮށިއެރިއެވެ.
“ދޮންތާ ޕްލީޒް! މިއީ ތިކަހަލަ ވާހަކައެއް ދައްކަން އެންމެ ރަނގަޅު ވަގުތެއް ނޫން ކަންނޭނގެ ދޯ؟ ހީ ލޮސްޓް ހިޒް މޯމް….” ހިލްޔާ އެ ފަހު ބަސްތައް ބުނެލީ ޙަޤީޤަތުގައި ވެސް އެ ޒުވާނާއަށްޓަކައި ދެރަވެފައިވާ ޙާލުގައެވެ.
“އެނގެއޭ. އެކަމަކު މި އަހަނީ ހިލްޔާއަށް އޭނަ ކަމުގޮސްފިތޯ ޔަޤީން ކުރަން ވެގެން. ގައިމު މިހާތަނަށް އައިއިރު ހިލްޔާ ހިތާވާ ކުއްޖަކު ނުފެނޭ ވިއްޔާ. އެކަމަކު ދެންމެ ދެއްކި ވާހަކައިން ހިލްޔާ އޭނަ ސިފަ ކުރި ގޮތުން ވަރަށް ހީވެއްޖެ އެކަހަލަ ގޮތެއް.” ހަމްރާ ބުންޏެވެ. އެހިނދު ހިލްޔާއަށް އެކަމާއިމެދު ފުންކޮށް ވިސްނުނެވެ.
“ނޭނގެ ދޮންތާ. އަދި މީހަކު ލައިކްވާހެން ހީވުމަކީ ކޮންމެހެން ކައިވެންޏަކާއި ހަމައަށް ދާ ސަބަބެއް ނޫންދޯ؟ އަދި އޭނައާއި ބައްދަލެއް ވެސް ނުވޭ. ނުވެސް ފެނޭ. އަދި ފެނިފަ ބައްދަލު ކުރާކަށް ނުވެސް ވިސްނަން. އޭޒް ޔޫ ނޯ އަންނަ އަހަރު މިއުޅެނީ ސްޕެޝަލައިޒްވާން އިތުރަށް ކިޔަވަން. ސޯ އެ ހުރިހާ އިޙްސާސްތަކާއި އެކީ އުޅޭކަށް ވަގުތެއް ނެތް.” ހިލްޔާ ބުންޏެވެ.
“އޯލްރައިޓް! އޭޒް ޔޫ ވިޝް….މެރީ ނުކޮށް އުޅޭ ދުވަސްވަރު ވެސް އެންޖޯއިކޮށްލާ. ހެހެ….މެރީ ކުރުމަށްފަހު ފަހަރެއްގަ އެހާ ހެޕީ ނުވެދާނެ.” ހަމްރާ އެ ވާހަކަ ފެށީ ހިނިތުންވުމަކާއިއެކީ ކަމަށް ވިޔަސް ވަކި ހިސާބަކުން އެ ހިނިތުންވުން ފޭދިގެން ދިޔައެވެ.
ދޮންތަގެ މޫނުމަތީގައިވި ހިތާމަވެރިކަން ހިލްޔާއަށް ފާހަގަވީ ދެނެވެ. އެ ލޯ ދުޅަވެފައިވަނީ މާ ބަނޑުވެ ބަލިވެ އުޅޭތީ އެކަންޏެއް ނޫންކަން އެނގުންވީ ދެނެވެ. ދޮންތަ އެ އުޅެނީ ކޮން ކަހަލަ ކަންތައް ގަނޑެއްގައި ކަން ހަނދާންވީ ހިނދު ވާހަކަ ދެކެވުނެވެ.
“ދޮންތަ އެހެންވީމަ އަދިވެސް ހެޕީއެއް ނޫންދޯ؟ ކީއްވެ އަހަރެން ކައިރި ނުބުނީ؟” ހިލްޔާއަށް ކަންބޮޑުވުމާއި ނުރުހުންތެރިކަމާއެކު އަހާލެވުނެވެ. ނުރުހުންވީ ދޮންތައަށް ހިތާމައެއްދޭ މީހަކަށެވެ.
“ހެޕީ ނޫނީއެއް ނޫނޭ. ކިހިނެއް ބުނާނީ؟ އަނެއްހެން ހުރިހާ ކަމެއް ރަނގަޅު. އެކަމަކު އެއްވެސް މެރިއޭޖަކީ ޕާރފެކްޓް މެރިއޭޖެއް ނޫންދޯ؟ ވީ ހޭވް ޓު ވޯކް ތްރޫ އިޓް. ދެން މިހާ މޫޑީ ވަނީ ޑެލިވަރީ ޑޭޓް ކައިރިވާތީ ކަމަށްވެސް ވެދާނެ.” ދޮންތަ އިސްޖެހިފައި އިނދެ އެހެން ބުނި ގޮތުން ހިލްޔާ އެ ވާހަކަތައް ޤަބޫލު ކުރާކަށް ބޭނުމެއް ނުވިއެވެ. އެތައް ސުވާލެއް ކޮށް ޙަޤީޤަތާއި ހަމައަށް ދާން ބޭނުންވިއެވެ. އެހެނަސް ދޮންތަގެ ޙާލަށް ވިސްނާފައި ހިލްޔާ ޚިޔާލު ބަދަލުކުރިއެވެ.
“ޓޭކް ވެރީ ގުޑް ކެއާރ ދޮންތާ…އެހެން ކަންކަމާ މެދު ނުވިސްނާ ދޮންތައާއި ތި ދަރިފުޅުގެ ޞިއްޙަތަށް ވިސްނާ. އެއްވެސް ގޯސްކަމެއް ހިނގަންޏާ އަހަންނަށް އަންގަދެއްޗޭ ދޮންތާ. އައި އޭމް ހިއާރ ފޯ ޔޫ.” ހިލްޔާ އެހެން ބުނެލީ މޭޒުމަތީގައި އޮތް ދޮންތަގެ އަތް މަތީގައި އަތް އަޅާލަމުންނެވެ. އެހިނދު ދޮންތަ ލުއި ގޮތަކަށް ހީލަމުން ބޯޖަހާލިއެވެ. އޭރު އެ ހިނިތުންވުމުގެ އަސަރު ލޮލާއި ހަމައަށް ނުފޯރާކަން އެނގުންވީ ހިނދު ހިތުގައި ރުޅީގެ އަލިފާނެއް ރޯވިއެވެ. އެ މޫނުމަތިން އުފާވެރިކަން ނިގުޅައިގަތް އިންސާނާއަށްޓަކައެވެ. އެހެނަސް އެވަގުތު ހިނިތުންވުމެއް ދައްކާލީ ވެސް ހަމަ ދޮންތަގެ ހެވަށް ވިސްނާފައެވެ.
ގެއިން ނިކުމެގެން ދެވޭ ވަރަށް ވުރެ ހަމްރާ ބަލިކޮށް އުޅޭތީ އުސްތާޒާ އަސްމާގެ ކަށުނަމާދަށް ހިލްޔާ ދިޔައީ ބައްޕައާއި އެކީގައެވެ. އާސަހަރާ މިސްކިތާއި ހަމައަށް ކާރުގައި ދެވުނުއިރު އެތާ ކައިރިން ދުރުދުރަށް ވެސް މީހުން ފެތުރިގެން ގޮސްފައިވިއެވެ. އެހެނަސް އުސްތާޒާގެ މޫނު ބަލަން ދިޔުމަށް ހަމައެކަނި އިޒުނަ ދެވިފައިވީ ޢާއިލާ މީހުންނަށާއި އުޚްތުންނަށެވެ. އެއީ އުސްތާޒާގެ އަބަދުގެ ވެސް އެދުން ކަން ހިލްޔާއަށް ވެސް އެނގެއެވެ.
ބައްޕައާއި ވަކިވުމަށްފަހު ހިލްޔާ މައްޔިތާ ބޭއްވިފައި އޮތް މޭޒާއި ހަމައަށް ދިޔައިރު ހިލްޔާއާއި އެކީ އުސްތާޒާގެ ދަރުސްތައް އަޑުއަހަމުން ދިޔަ އުޚްތުން ވެސް ތިއްބެވެ. އެ އުޚްތުންނާއި އެކީ އެންމެ ފަހު ފަހަރަށް އުސްތާޒާގެ މޫނަށް ބަލަމުން ދިޔައިރު އަނެއްކާވެސް ރޭ ހިތަށް ވެރިވި ހިތާމަވެރިކަން އާލާވެގެން ދިޔައެވެ. އަދި އަމުދުން އެ އުޚްތުން ރޯ މަންޒަރު ފެނި ހިލްޔާއަށް ވެސް ރޮވުނެވެ. ހިތަށް ކިރިޔާ ވެސް އުފާވެރިކަމެއް ވެރިވީ، އުސްތާޒާގެ މޫނުމަތިން ފެނުނު ލުއި ހިނިތުންވުމުންނެވެ. އުސްތާޒާ ގޮސްފައިވަނީ، އޭނައަށްވުރެ އުސްތާޒާ ދެކެ ލޯބިވެވޮޑިގެންވާ ފަރާތެއްގެ ޙަޟްރަތަށްކަން އެނގި، ހިލްޔާގެ ހިތަށް އެ ވަގުތު ތަސައްލީއެއް ލިބުނެވެ.
ކަށުނަމާދު ކުރުމަށްފަހު އުސްތާޒާ ވަޅުލައި ނިމެންދެން ވެސް ހިލްޔާ އެ މިސްކިތް ޞަރަޙައްދުގައި ހުއްޓެވެ. އެކުގައި ދީން އުނގެނުނު އުޚްތުންނާއި ވާހަކަ ދައްކާލަން ހުރެވުނީއެވެ. ގިނައިން ދެކެވުނީ އުސްތާޒާގެ ހެޔޮކަމުގެ ވާހަކައެވެ. އަދި އުސްތާޒާގެ ހެޔޮ ބަސް އިތުރަށް ފަތުރާނެ ގޮތްތަކުގެ ވާހަކައެވެ. ވަޅުލުމުގެ ކަންތައް ނިންމުމަށްފަހު ނަހީދު ހިލްޔާގެ ގާތަށް އައީ އެވަގުތެވެ.
“ހިލްޔާ ހިނގާދޯ ގެއަށް؟ ބައްޕަ ދެންމެ ގުޅަން ވެސް ގުޅިން އެކަމަކު ފޯނު ނުނެގީމަ މި އައީ.” ނަހީދު އެހެން ބުނުމާއިއެކު ހިލްޔާއަށް ކަމެއް އެނގުންވިއެވެ.
“އޮހް! މިސްކިތުގެ ގޮނޑީގަ ފޯނު ބާއްވާފަ އާދެވުނީ!” ހިލްޔާއަށް ބުނެވުނެވެ.
އެއާއިއެކު ހިލްޔާ އެ އުޚްތުންނަށް އަލްވަދާޢު ކިޔުމަށްފަހު ބައްޕަ ގާތު އެބަ އަންނަމޭ ބުނަމުން މިސްކިތާއި ދިމާލަށް މިޞްރާބު ޖެހިއެވެ. އަދި އަވަސް ހިނގުމެއްގައި އަންހެނުންގެ ބަޔަށް ގޮސް އެތާ ތެރޭގައި އޮތް ފޯނު ނަގައިގެން ނިކުންނަން އައެވެ. މިސްކިތުން ނިކުންނަމުން ދަނިކޮށް އެވަގުތު ހުސްކޮށް ހުރި މައްޔިތާ ބޭއްވޭ މޭޒާއި ދިމާލަށް ބަލާލެވުނީ، އެ ދިމާލުން މީހަކު ފެނުނު ހެން ހީވުމުންނެވެ.
ރަނގަޅަށް ބަލާލިއިރު އެތާ ބިންމަތީގައި އިށީނދެ، ފާރަށް ލެނގިލައިގެން ޒުވާނަކު އިނެވެ. ހުސް ފަޔާ އެކީ ޒުވާނާ އިނީ ގަދަ މުށިކުލައިގެ ޓީޝާޓަކާއި ނޫކުލައިގެ ޖިންސެއް ލައިގެންނެވެ. އަތްދިގު ޓީޝާޓުގެ އަތުކުރި ވަކި ވަރަކަށް މައްޗަށް އެރުވިފައިވީއިރު، ކުރުކޮށް ކޮށާލެވިފައިވާ ފަން އިސްތަށިގަނޑު ހިސާބަކަށް ހޭވިފައިވިއެވެ. ކަޅުކުލައިގެ މާސްކެއް މޫނުގައި އެޅިފައިވުމުން އެ ސޫރަ ނަގައިގަންނާކަށް ނޭނގެއެވެ.
އެހެނަސް އެ ލޮލުގައިވި ހިތާމަވެރިކަމުންނާއި، އެ މޮޅިވެރިކަމުން އެވަގުތު އެތާ އިންނާނީ ކާކުކަން ހިލްޔާއަށް ޔަޤީނާއި ގާތްވިއެވެ. އެއީ ހަމަ ރޭ އޭނައަށް ފެނުނު ޒުވާނާކަން ޝައްކެއް ނުވާ ދަރަޖައަށް ޔަޤިންވިއެވެ.
އެހިނދު ހިލްޔާގެ ހިތުގައި އެތައް ސުވާލެއް އުފެދުނެވެ. އުސްތާޒާގެ ޢާއިލާ އެހެން މީހުން ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ އުސްތާޒާގެ މި ދަރިފުޅު އުޅެނީ ވަކިން ހެއްޔެވެ؟ އޭނަ މާސްކެއް އަޅައިގެން އެ އިނީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ؟ ބަލީ ހެއްޔެވެ؟ ބަލި ނަމަ ޑޮކްޓަރަށް ދައްކާފައިވާނެ ހެއްޔެވެ؟
ނުނިމޭ